Literaturoznawstwo

(1041)

KRYTYKA XX i XXI WIEKU. Tom 15 „W czasie zorganizowanej przez Katedrę Krytyki Współczesnej Wydziału Polonistyki UJ konferencji Formacja 19010 – świadkowie nowoczesności (Kraków, 18–20 października 2010) zadawaliśmy sobie przede wszystkim pytanie, czy istniało pokolenie 1910, czy też jest ono tylko fantazmatem badawczym. Myślę, że czytając zgromadzone w tej książce teksty, wygłoszone w trakcie trzech dni obrad, można powiedzieć, że nie był to tylko fantazmat, ale również problem badawczy, pro...

W powszechnej świadomości polska poezja ostatnich dekad XVIII i początku XIX wieku jest zjawiskiem nieciekawym i nieatrakcyjnym, najczęściej dyskutowanym z perspektywy nadchodzącego romantyzmu, na tle którego wypada zawsze niekorzystnie. Książka ta wyrasta z przekonania, że twórczość takich poetów, jak m.in. Franciszek Karpiński, Adam Jerzy Czartoryski, Józef Morelowski, Jan Paweł Woronicz, Hugo Kołłątaj czy Cyprian Godebski, przynosi wiele pytań dotyczących kwestii fundamentalnych, związanych z...

eśli prawda jest, że dojrzałość osiąga się mordując własnego ojca, to jako dzieci Foucaulta znaleźliśmy się w ekstremalnie trudnej sytuacji. Ostatecznie nie przyszło nam do głowy nic innego, jak tylko zaczytać Foucalta na śmierć, czytać go tak długo, tak rzetelnie, z tak sadystyczną pedanterią, aż przenicujemy corpus jego dzieł na wylot i ujawnią się źródła, z których jego myśl wypłynęła, oraz ujścia, którymi może popłynąć dalej, już bez ojcowskiej opieki. ...

Księżyc towarzyszy poetom od wieków. Czy znaczy to, że należy już tylko do muzeum wyobraźni, że stał się nieważnym ornamentem, zużytym symbolem? Marian Stala odpowiada przecząco na to pytanie, analizując w pierwszej części swej książki lunarne ślady, obecne w poezji polskiej od końca XIX do początku XXI wieku, w części drugiej zaś prezentując zwięzłą antologię wierszy z księżycem i o księżycu, zaczerpniętych z poezji zachodniej. Księżyc Micińskiego, Miłosza i Świetlickiego, Laforgue'a, Yeatsa i ...

Prezentowane studium mieści się w nurcie ahistorycznym. Nie bada ściśle biograficznego aspektu analizowanych fraszek, lecz stopień ich uwikłania kompozycyjnego, zdolność kreowania sensów naddanych. Refleksją interpretacyjną obejmuje kilkadziesiąt miniatur, widząc w nich - na odpowiednim poziomie odbioru - relatywnie spójny układ o znamionach cyklu (plan teleologiczny). Za podstawowe kryterium wspomnianej właściwości uznaje ogólną zgodność tych utworów z ideą nadrzędną spod znaku elegiae amatoria...

Wskazane w tytule książki główne kategorie: fuga i rap to muzykologiczne terminy wykorzystane przez Autora jako nazwania cech konstrukcyjnych jego modalności i wreszcie odnoszące się do całej twórczości jako kwantyfikatory historycznoliterackie. [...] Widziana jako całość (czyli korpus wierszy, autokomentarzy oraz innogatunkowych wypowiedzi) twórczość krakowskiego poety jest konsekwentną realizacją indywidualnie pojmowanej przez niego liryki "troski" - obywatelskiej, w podstawowym sł...

Może trzeba czytać tę sztukę jako przekaz po śmierci? Może nikt nie ocalał z nawałnicy, która wcale nie była dziełem Prospera, tylko dzikim obrządkiem natury? Może nikt się nawrócił, nikt nikomu nie przebaczył, nikt nie uznał swych grzechów i nikt nie okazał ani skruchy, ani wielkoduszności. Może wszystko, co usłyszeliśmy, to wymysł Prospera pragnącego czymś zająć bezczas pośmiertnego trwania i wynagrodzić sobie niepowodzenia losu i w ten sposób, niczym mistrzyni nieskończonej opowieści Szehere...

Monografia dr Renaty Diaz-Szmidt to pierwsza krytyczna rozprawa o literaturze gwinejskiej, w Polsce słabo dotychczas zbadanej. Moim zdaniem, to niezwykle skrupulatne studium jest nie tylko prekursorskie w zakresie badań nad piśmiennictwem Gwinei Równikowej, ale także unikatowe na tle dotychczasowych opracowań problematyki tożsamości afrykańskiej, jakie ukazały się w Polsce. Ta fascynująca książka, oparta na imponującej bazie źródłowej (blisko 700 pozycji!), prezentuje bardzo wysoki poziom meryto...

Książka to zbiór siedmiu szkiców, które w sposób bardzo zróżnicowany przedstawiają polsko-portugalskie relacje na gruncie literatury, kultury i sztuki. Jest to swoista opowieść o Portugalii wyczytanej z dzieł autorów tworzących w XIX, XX i XXI wieku i oswajanej dzięki odkrywaniu wspólnych odniesień, kontekstów oraz historii. Wybrane do analizy teksty o rozmaitym charakterze, a po części także słabo obecne w praktyce interpretacyjnej - pokazują pewien fenomen zbliżania się i przeplatania dwóch od...

Miejsce przewodnika wśród dzisiejszych gatunków piśmiennictwa uświadamia nam zakres zmian w kulturze współczesnej. Z gatunku peryferyjnego staje się on gatunkiem centralnym. W coraz większym stopniu jest nie tylko nośnikiem treści poznawczych i użytkowych, ale bywa także swoistym instruktażem przeżywania przestrzeni miasta i natury. Ale równocześnie obserwujemy proces dostosowania literatury do jej przewodnikowego rozumienia. Powieści stają się źródłem scenariuszy wędrówek po mieście. Współbieżn...

Od stu pięćdziesięciu lat wmawiają nam, że Norwid jest poetą nie do pojęcia. Ta książka dowodzi, że to nieprawda. I że pisał o nas. Stanisław Falkowski napisał Gladiatora Prawdy, żeby ten stan rzeczy wreszcie zmienić. Jest to pierwsza w historii książka, która bez dąsów, że Norwid niejasny, i bez udawania, że wszystko jasne, tłumaczy krok po kroku, co znaczą wybrane utwory poety i jakie myśli można uznać za najważniejsze idee całej jego twórczości. Książka Falkowskiego, przy całym respekcie auto...

Publikacja zatytułowana Glosy do Szachinszacha nawiązuje do formuły, która jest osią kompozycyjną samego reportażu. Poza rozbudowaną kolekcją dokumentów genezy dzieła książka zawiera licznie zgromadzone wizualia oraz elementy analizy edytorskiej tekstu. W pracy zaproponowana została ujednolicona transkrypcja irańskich imion, nazwisk i nazw własnych, które wraz z materiałem faktograficznym zostały poddane ocenie iranisty Mateusza M. Kłagisza z Instytutu Orientalistyki Uniwersytetu Jagiellońskie...

Spotkania badaczy dawnych literatur francuskich mają już kilkuletnią tradycję. W 1997 roku z inicjatywy Jana Miernowskiego, Andrzeja Siemka oraz Adama Stepnowskiego odbyło się w Warszawie pierwsze, organizacyjne spotkanie historyków dawnej literatury francuskiej, podczas którego w stosunkowo wąskim gronie romanistów z najważniejszych ośrodków uniwersyteckich w Polsce wysunięto propozycję cyklicznej wymiany doświadczeń naukowych. Organizatorom przyświecała idea zainicjowania dorocznych spotkań, o...

Modernizm miał swoje duchy i potwory. Niekiedy dyskredytował gotycyzm pisany serio, spychał go na margines albo bawił się w pastisze. Gotycyzm jest narracją słabo dostrzegalną i niezbyt cenioną w polskiej kulturze. Przeczytać Ciemności kryją ziemię Andrzejewskiego nie jako alegorię stalinizmu, lecz jako klasyczną powieść gotycką? Uznać Skandal w Wesołych Bagniskach Choromańskiego za bezpośrednią inspirację Opętanych Gombrowicza? Białoszewski wywołujący duchy w PRL-owskiej Warszawie i przebierają...

Monografia Góralki, taterniczki, turystki. Kobiety w literaturze o Tatrach do 1939 roku stanowi swoistą herstory (terminem tym określa się narracje, które w historycznej refleksji szczególnie uwzględniają kobiety), w której autorka dokonuje próby usytuowania bohaterek i autorek w historii literatury o Tatrach z punktu widzenia zarówno męskiego wzorca, jak i samodzielnej roli kulturotwórczej, jaką odgrywają. Punktem wyjścia analizy zgromadzonego w monografii materiału, obejmującego okres do 1939 ...

Monografia Góralki, taterniczki, turystki. Kobiety w literaturze o Tatrach do 1939 roku stanowi swoistą herstory (terminem tym określa się narracje, które w historycznej refleksji szczególnie uwzględniają kobiety), w której autorka dokonuje próby usytuowania bohaterek i autorek w historii literatury o Tatrach - z punktu widzenia zarówno męskiego wzorca, jak i samodzielnej roli kulturotwórczej, jaką odgrywają. Punktem wyjścia analizy zgromadzonego w monografii materiału, obejmującego okres do 193...

Książka zawiera interpretacje utworów ludzi pióra związanych z Górnym Śląskiem i Zagłębiem Dąbrowskim. Znalazły się tutaj szkice poświęcone poezji (m.in. Lecha Piwowara, Stanisława Wygodzkiego, Wacława Stacherskiego, Stanisława Krawczyka), powieści Edwarda Kudelskiego Sosnowiec jest takim miastem jak Londyn, Paryż, Wiedeń..., ale również rozpoznaniom badaczy literatury i - jak w przypadku Jana Pierzchały - mechanizmów funkcjonowania najszerzej pojętej "pamięci miejsc". Autora interesuj...

Teksty wchodzące w skład tomu Grafomania są efektem rocznej pracy, namysłu i rozmów studentów, doktorantów i pracowników naukowych związanych ze Studenckim Kołem Naukowym Teorii Literatury UŚ. Na tę monografię pojęcia słabo dotychczas w ramach wiedzy o literaturze przebadanego, składają się szkice teoretycznoliterackie, podejmujące próbę spójnej konceptualizacji problemu lub jego dekonstrukcji, teksty historyczno- i socjologicznoliterackie, zawierające rzut oka na dzieje omawianego pojęcia na Uk...

Książka, poświęcona dwóm popularnym ostatnimi czasy odmianom fantastyki (historia alternatywna i fantastyka socjologiczna), skierowana jest do badaczy i miłośników tego rodzaju pisarstwa. W poszczególnych rozdziałach autor przypomina historię wspomnianych gatunków, określa ich pole znaczeniowe, wskazuje na najbardziej reprezentatywne przykłady. Fantastyka alternatywna i socjologiczna rozpatrywane są w połączeniu z innymi gatunkami oraz przemianami zachodzącymi w fantastyce i literaturze w ogóle....

Gramatyka bieli jest książką porywającą, mocną, wnikliwą i z ogromnym kunsztem specjalnie używam tego słowa skomponowaną. Nie bez znaczenia dla zawartych w niej analiz i interpretacji jest ucho wewnętrzne autora ku muzyce zawsze otwarte. Książka zawiera ogromny ładunek spraw poważnych, trudnych, mrocznych tak, Gramatyka bieli podszyta jest ciemnością można ja zresztą zobaczyć i czytać jako kontrapunkt, ale też kontynuację Lekcji ciemności tegoż autora....

Opracowanie niniejsze stanowi próbę zastosowania metodologii i aparatury pojęciowo-terminologicznej współczesnego językoznawstwa strukturalistycznego....

Epoka romantyzmu stała się momentem przełomowym w wielu dziedzinach, takich jak literatura, sztuka czy filozofia. Przyniosła również znaczne zmiany cywilizacyjne oraz społeczne, przeobrażając dotychczasowy obraz świata i wywierając ogromny, trwający aż po dziś dzień, wpływ na kolejne epoki. Tom zbiorowy Granice romantyzmu. Romantyzm bez granic? poświęcony jest różnym aspektom szeroko pojętych granic związanych z romantyzmem, takim jak na przykład przenikanie się epoki oświecenia i romantyzmu czy...

O babce, która wierzyła w duchy, o starym psie, o pisarzu z Izdebek i o przyjacielu, z którym złaził Grochów i przejechał pół Polski Stasiuk pisze o umieraniu i namacalności życia, o materialności wspomnień, o bliskości śmierci i jej wiecznej niedostępności. Bury kot zwija się w kłębek w cieple stygnącego ciała starej suki, babka, cała w czerni, szczupła i spokojna, przechodzi do świata, który zawsze był obok, Guścio choć niewiele już może powiedzieć, złośliwie pluje pestkami. A przyjaciel, odla...

Jan Marx to wybitny krytyk, autor 1384 recenzji, esejów, rozpraw i felietonów, 31 książek oraz wielu przekładów z francuskiego, niemieckiego i rosyjskiego. Grupa poetycka Kwadryga to wznowienie publikacji z 1983 roku . Autor dokonuje w niej błyskotliwych analiz twórczości sześciu poetów i dwóch poetek, należących do efemerycznej grupy poetów (działającej w latach 19261933), postulujących potrzebę poezji uspołecznionej i zaliczanych obecnie do tzw. Drugiej Awangardy. Chociaż ideowo i politycznie ...

Publikacja stanowi część habilitacyjnego projektu badawczego Grzegorza Ziółkowskiego Guślarz na katedrze Jerzy Grotowski: od wykładów rzymskich (1982) do wykładów paryskich (19971998), finansowanego przez MNiSW, realizowanego na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu we współpracy z Instytutem im. Jerzego Grotowskiego....

Książka Hayden White w Polsce: fakty, krytyka, recepcja przynosi czytelnikowi o wiele więcej, niż swoim tytułem zapowiada. Zapowiada zaś przede wszystkim monografizujące ujęcie osobistych, ideowych, po części instytucjonalnych kontaktów oraz oddziaływań jednej z najwybitniejszych i najbardziej wpływowych osobowości naukowych w światowej humanistyce II połowy XX wieku z polskimi uczonymi zarówno personalnych (co rzadkie), jak intelektualnych (recepcyjno-krytycznych) z polską myślą humanistyczną. ...

"Krzysztof Ćwikliński ma dar zwięzłego i jasnego tłumaczenia spraw bynajmniej nie prostych. Jego studia czytać mogą więc nie tylko odbiorcy profesjonalni, humaniści, lecz również oczytani laicy, miłośnicy literatury nowoczesnej. Zresztą, trzeba podkreślić, autor zawsze buduje dla swych analiz utworów Bobkowskiego interesujący kontekst. [...] Na tle dość obfitej już literatury polonistycznej na temat Bobkowskiego teksty Krzysztofa Ćwiklińskiego wyróżniają się przede wszystkim tonem ścisłości i rz...

Autorowi książki gratuluję wykonania imponującej pracy, a wszystkim czytelnikom życzę na nowo odkrycia Henryka Sienkiewicza, który potrafił pisać " ku pokrzepieniu serc", rozbudzić patriotyczne uczucia Polaków w czasach zaborów. Warto zatem zmierzyć się z 600 zadaniami, które stawia przed nami Zbigniew Grochowski, tym bardziej że dotyczą wybitnego Polaka, laureata literackiej Nagrody Nobla. Fragment recenzji wydawniczej prof. Zbigniewa Karpusa, dziekana Wydziału Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie...