Eseje, publicystyka literacka

(1164)

Przepiękny esej Bregje Hofstede Bezsenność to próba zastanowienia się nad jedną z największych bolączek współczesności. Dlaczego tak wiele osób ma kłopoty ze snem, z zasypianiem. Dlaczego mimo stosowania się do rad dietetyków, specjalistów od leczenia zaburzeń snu, psychologów, korzystając z współczesnej wiedzy o mózgu, wciąż nie przychodzi ukojenie? A może zapomnieliśmy o tym, że sen i noc jest częścią czegoś większego. Że nie da się go wymusić, przywołać, czy sprowokować tabletkami. Może potrz...

Dlaczego Romowie wciąż żyją w biedzie w Europie Wschodniej? Czy są biedni, ponieważ są dyskryminowani, czy też są dyskryminowani, ponieważ są biedni? Nie lubią pracować, dopuszczają się przestępstw, a może są mniej inteligentni od innych? Takie pytania - choć najczęściej zadawane półgłosem - padają często. Odpowiedź oczywiście jest znana: typowi Romowie. Długoletni korespondent na Bałkanach, Norbert Mappes-Niediek, bada fakty i dochodzi do zaskakujących wniosków. Jednocześnie poddaje zasadniczej...

Nowa, bardzo oczekiwana powieść, której pisarka poświęciła ostatnie trzy lata pracy. Bieguni to książka odważna, w której Olga Tokarczuk opowiada o sobie i o swoim widzeniu świata....

Co było najpierw pytanie czy odpowiedź? W przypadku książki Pawła Wolskiego kwestia ta jest tyle nieoczywista, co fascynująca. Wolski robi wiele, żeby zdefiniować swoją pozycję jako tego, który zadaje pytania. Daje autorską (w dużej mierze) metodologię rozmowy. Autor staje na wysokości zadania i jako teoretyk, i praktyk. Rozmowy, które od pewnego czasu żyły własnym życiem, w książce Wolskiego mają stworzyć całość. To jest dodatkowe wyzwanie, z tym, że planowane chyba od dawna. To znaczy od chwil...

,,Bilet do nowoczesności" to felietony i eseje o fenomenach z różnych dziedzin życia społecznego. Pisane wspaniałym, literackim językiem, łączą w sobie lekkość i przystępność z ogromną erudycję. W książce mowa jest o kinie Kieślowskiego, rzekomym zacofaniu Polaków, literaturze PRL-u, historii polskich elit czy o zmianach w wystroju wnętrz mieszkań Polaków na przestrzeni lat, znajdują się w niej studia poświęcone Polkom szczególnie zasłużonym dla nauki i kultury: Marii Skłodowskiej-Curie, Marii R...

Kiedy czytam głosy o ideale pokoju polsko-niemieckiego, czy to polskie, czy niemieckie, uderza mnie zawsze bardzo szczupły stan wiadomości realnych, niezbędnych przy idealnej dyskusji. Płynie z tego ta niedogodność, iż nikt nie zdaje sobie sprawy z przyczyn antagonizmu. Wiemy, o co się biliśmy, bić mamy ochotę i bić będziemy - ale nikt nie wie dlaczego." - Artykuł, ogłoszony w Przeglądzie Powszechnym" w październiku 1927 r., podaje wiadomości o cywilizacyjnych podstawach polsko-niemieckiego anta...

Prezentujemy efekt mariażu dwóch serii: "Krytyki naukowej i literackiej" oraz "Katowickich Dialogów Literackich" z takiego połączenia otrzymujemy dzieło nietuzinkowe: Blask arcydzieł to zbiór esejów prof. Paszka, wybitnego badacza literatury, publicysty, krytycznego czytelnika dzieł z literackiej najwyższej półki. Na kartach książki poznamy sekrety takich klasyków, jak m.in. Odyseja, Eneida, Eugeniusz Oniegin, Mistrz i Małgorzata oraz lepiej poznamy rodzimą Bogurodzicę, Pana Tadeusza, czy Ferdyd...

Spojrzenie na dzieła Dantego, Balzaka, Zoli, Manna i wielkich poetów Orientu, a także na rzeźby Michała Anioła i obrazy Cezanne'a oraz muzykę Wagnera z perspektywy nauk o mózgu. Fascynująca lektura z dziedziny neuroestetyki, nauki, której twórcą jest autor tej książki Semir Zeki, światowej sławy neurofizjolog i wybitny badacz układu wzrokowego. Opisując neurobiologiczne podstawy percepcji estetycznej, rozszerza swoje dotychczasowe rozważania ze sztuk plastycznych na muzykę, literaturę i filozofi...

Publikacja ta powstała z tropówblizn, w których zapisały się wojenne przeżycia moich pacjentów. Przez lata lekarskiej praktyki wysłuchałem wielu bolesnych historii. Wojna zamieniła się w pamięci moich rozmówców w blizny widoczne na ciele, pod którymi wciąż były niezagojone rany psychiczne. Historie pacjentów z wojennymi traumami stały się inspiracją dla mojego kolegi, lekarza Andrzeja Chodackiego, który na podstawie spisanych przeze mnie relacji stworzył beletrystyczne opowieści. Proza życiowych...

Jolanta, córka Ireny, wnuczka Bronisławy, prawnuczka Ludwiki gdy na okładce pierwszego wydania tej niezwykłej, filozoficznej opowieści o człowieku zamiast tradycyjnego imienia i nazwiska pojawiły się imiona przodkiń Jolanty Brach-Czainy, zapanowały zdumienie, konsternacja i zachwyt. Dopiero odkrywaliśmy w Polsce herstorię, a ludowa historia kobiet dopiero zaczynała być opowiadana. Niewiele jest książek równie przełomowych dla polskiej filozofii i literatury jak dzieła Jolanty Brach-Czainy. Wielo...

Książka stanowi wybór esejów wybitnego rosyjskiego pisarza, Borysa Pasternaka (1890-1960) w przekładach Seweryna Pollaka. Teksty, najczęściej w Polsce niepublikowane, układają się w swego rodzaju biografię poety na tle dramatycznych napięć XX wieku....

Krytykom zaglądania w głąb wszechbytu wypada w jednym punkcie przyznać rację: gdy piętnują mętniactwo, metafizyczno – humanistyczny bełkot, żonglowanie martwymi terminami wywleczonymi z dzieł Arystotelesa, żerowanie na pięknych słówkach, wyręczanie się sofistycznym kalamburem. Ale domysł jest czymś innym niż frazes. Frazes to oszustwo, pokrycie braku myśli politurą pustych słów. Frazes nie zmierza do prawdy, ma prawdę w pogardzie. Domysł zmierza ku prawdzie, choć czyni to w stylu beznadziejnie r...

ROZMOWY Czy potrzebujemy Kościoła? O dialogu Kościoła z innymi wyznaniami Czy spowiednik powinien być psychoterapeutą? Jak można dziś dyskutować ze świętym Tomaszem? Dlaczego ponosimy konsekwencje grzechu pierworodnego? O powrocie Mistrza Eckharta Czym jest modlitwa? Jak chrześcijaństwo nobilituje erosa? O czytaniu Biblii O człowieczeństwie Chrystusa Jak w czasach postmodernizmu czytać mistyków chrześcijańskich? O wyobraźni i humorze religijnym O. Joachim Badeni dominikanin, potomek hrabiego Ba...

W poezji Honeta wciąż powracają sprzeczności, napięcia, dwoistości. Czas teraźniejszy przywołuje czas przesyły, dorosłość przyzywa dzieciństwo, przywrócenie - utratę, życie - śmieść....

Jak powstał świat i jaki czeka go koniec, jeśli takowy nastąpi? Czym jest ludzki umysł i czy może on przetrwać śmierć? Jaki związek z naszymi koncepcjami Boga mają czas i przestrzeń? Czy obserwowany we wszechświecie porządek jest wynikiem planowego działania czy przypadku? Paul Davies twierdzi, że na wiele pytań stawianych przez religię można obecnie znaleźć naukowe odpowiedzi. Opisuje nowy scenariusz kosmologiczny, w którym kwantowy wszechświat powstaje z nicości. Jego książka rozpoczyna ważny...

Pierwszy polski przekład klasycznego dzieła dwudziestowiecznej estetyki muzyki Petera Kivy'ego The Sound Sentiment (1989), zawierającego oryginalną wersję The Corded Shell (1980) i wzbogaconego o dodatkowe rozdziały napisane w odpowiedzi na dyskusję, jaka toczyła się na temat emocjonalizmu. Autor przedstawia ekspresję muzyczną oraz problemy związane z jej rozumieniem, odwołując się do filozofii, historii muzyki i muzykologii. Analizuje poglądy w spektrum emotywizmu muzycznego w sposób odpo...

O czymkolwiek pisze Artur Daniel Liskowacki o teatrze, filmie, literaturze i życiu literackim, o Szczecinie czy Oborach, otoczeniu gabinetu proktologa w przychodni zdrowia, brzuchomówstwie, poezji Piotra Szewca, prozie Romana Bratnego jest w tym ironia. Ironia ładne imię dla paskudnej dziewczynki. Zmysłowi obserwacji, erudycji, rozległości skojarzeń towarzyszy świadomość języka, którym pisze, którym myśli, i to nadaje jego tekstom szczególną dynamikę, szczególny rytm. Umie być bardzo dowcipny i ...

Nowa książka Bronisława Wildsteina to erudycyjny, pełen filozoficznych i literackich odwołań esej o kluczowym dla zrozumienia naszych czasów napięciu. Jak pisze autor we Wprowadzeniu: Bunt i afirmacja jawią się jako bieguny konfliktu, który współcześnie dzieli naszą cywilizację. Chodzi o sprawę fundamentalną, nie o akcydentalne akty sprzeciwu czy akceptacji. Te zależą od konkretnej sytuacji i historycznych warunków. Natomiast elementarna opozycja, o której piszę, ma charakter metafizyczny. Sprow...

Wojna wchodzi przez oczy. To spostrzeżenie Goi znalazło wyraz w jego słynnych Okropnościach wojny. Dziś możemy dopowiedzieć: obrazy niosą cierpienie, ale też na to cierpienie znieczulają. Od 24 lutego 2022 roku, gdy rozpoczęła się inwazja Rosji na Ukrainę, zostaliśmy zalani niespotykanym do tej pory ogromem obrazów przedstawiających widoki cudzego cierpienia. Co jednak w rzeczywistości widzimy? Co nam umyka? Czy nasze patrzenie ocala, czy jest raczej formą pornografii - perwersyjnego zaglądania ...

Opowiadania, felietony, anegdoty i legendy publikowane przez Coelho w latach 19982004. W krótkich, lecz głębokich tekstach najpopularniejszy brazylijski pisarz przekazuje swoją filozofię życia. Inspiracją do twórczej refleksji są zwyczajne zdarzenia: kłótnia z sąsiadem, wizyta w centrum handlowym, wycieczka w góry. Te pozornie nieliterackie tematy okazują się znakomitym punktem wyjścia do rozważań o ludzkim losie, śmierci i miłości. Coelho komentuje też bieżące wydarzenia ze świata: pisze list o...

JESSE ITZLER to amerykański przedsiębiorca, który nie zawahał się spróbować czegoś nowego. Bezczelnie podszył się pod znanego artystę hip-hopowego, by umówić się na spotkanie z szefem studia nagraniowego - zdobywając w ten sposób swój upragniony kontrakt. Przekonał grupę odnoszących sukcesy dyrektorów korporacji, by zainwestowali w bezprecedensowy biznesplan - tak powstała firma Marquis Jet. Zaoferował Spanx, że weźmie udział w stumilowym biegu, by zwrócić uwagę pięknej założycielki firmy - z kt...

Poruszający esej o tym, jak w nowoczesnych społeczeństwach stykają się kwestie uprzedmiotowienia osób niepełnosprawnych i zwierząt. Autorka podważa przy tym definicję pełnosprawności, zauważa, że odnosi się ona do wzorca wysportowanego młodego białego mężczyzny i analizuje, jak społeczeństwo represjonuje tych, którzy do tego znormalizowanego modelu nie pasują. Żyjemy w kulturze, która każe myśleć o niepełnosprawnych jako ludziach niekompetentnych, niezrozumiałych, niewartościowych, niepełnych. O...

Pierwsze zbiorcze wydanie wspomnień Bohdana Korzeniowskiego, wybitnej osobowości polskiego teatru: naukowca, nauczyciela, organizatora, reżysera i krytyka. W tomie Było, minęło Korzeniewski wraca pamięcią nie do teatru jednak, ale do zdecydowanie mniej znanych kart swojego życiorysu sprzed 1945 roku, m.in. małoletniego obserwatora rewolucji październikowej na Białorusi, więźnia Auschwitz, ratownika Biblioteki Uniwersyteckiej i detektywa, po wojnie tropiącego wywiezione przez Niemców księgozbiory...

Wybór szkiców znanego prozaika, dramaturga i filmowca, profesora Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, których tematem jest współczesny stan polskiej kultury, zarówno wysokiej, jak i masowej, zwłaszcza tej upowszechnianej przez media elektroniczne. Autor zadaje pytanie o kondycję człowieka i obywatela, w kilkanaście lat po upadku komunizmu i pełnym otwarciu się Polski na kulturowe prądy i zjawiska cywilizacji zachodniej. Przejmująca diagnoza różnorodnych zagrożeń...

Historyczny esej, w którym autor polemizuje z cierpiętniczo-bohaterską interpretacją polskich dziejów, tak powszechną w publicznym dyskursie, i oferuje świeże spojrzenie na kształtowanie się idei polskiej państwowości, a także formowanie się świadomości narodowej i społecznej po 1795 roku. Porter-Szcs jako zewnętrzny badacz nie ma problemu z kwestionowaniem mitów dotyczących naszej historii, co dla ich wyznawców może okazać się zaskakujące lub trudne do przyjęcia. Czy faktycznie chłopi identyfik...

dwadzieścia lat temu przeprowadziłam się z miasta do lasu, pod wysokie drzewa. Zamieszkałam tu z rodziną i zwierzętami tymi w domu i w lesie...I wytrzymałam tu cały rok...potem drugi, trzeci...Aż do dziś. Nie mam zamiaru ruszać się stąd nigdzie... Muszę jednak wszystkich miłośników życia w naturze uprzedzić, że na mieszczucha czeka poza miastem wiele zasadzek i musi się wsi uczyć, a także dać się jej oswoić. I zapamiętać, że gdy się mieszka płot w płot, trudno nie przyglądać się każdego dnia życ...

<P class=opis>Olśniewający erudycją zbiór esejów o literaturze. Ostatnia książka W.G. Sebalda, wydana tuż przed jego tragiczną śmiercią. Wielki niemiecki prozaik był przez wiele lat wymieniany wśród kandydatów do Nagrody Nobla.</P>...

Campo Santo jest świadectwem ewolucji twórczości W.G. Sebalda: począwszy od prac literaturoznawczych, przez brawurową, wyzwoloną z gorsetu naukowości eseistykę, aż po niedającą się sklasyfikować gatunkowo prozę. Na tom składają się cztery utwory napisane do książki o Korsyce, która nigdy nie została ukończona, a także kilkanaście szkiców poświęconych postaciom takim jak Jean Amry, Bruce Chatwin, Peter Handke, Franz Kafka, Alexander Kluge czy Vladimir Nabokov. To nieciągła opowieść o narodzinach ...

Campo Santo jest świadectwem ewolucji twórczości W.G. Sebalda: począwszy od prac literaturoznawczych, przez brawurową, wyzwoloną z gorsetu naukowości eseistykę, aż po niedającą się sklasyfikować gatunkowo prozę. Na tom składają się cztery utwory napisane do książki o Korsyce, która nigdy nie została ukończona, a także kilkanaście szkiców poświęconych postaciom takim jak Jean Amry, Bruce Chatwin, Peter Handke, Franz Kafka, Alexander Kluge czy Vladimir Nabokov. To nieciągła opowieść o narodzinach ...

Zbiór esejów drobiazgowo analizujących konteksty topograficzne (nie tylko warszawskie!) prozy Leopolda Tyrmanda (1920-1985) przygotowany w Pracowni Studiów Miejskich Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego pod redakcją Agnieszki Karpowicz, Piotra Kubkowskiego, Włodzimierza Karola Pessela i Igora Piotrowskiego. O autobusach, knajpach i ciuchach! ...