Literaturoznawstwo

(1035)

Składająca się z pięciu rozdziałów rozprawa to poetycki zapis doświadczeń Edy Ostrowskiej włączony w dyskurs krytyczno- i historycznoliteracki. Ich tytuły "Outsiderka", "Grafo-mania", "Szpital", "Ciało", "Syn" sygnalizują tematy istotne, wyłaniające się i zwracające na siebie uwagę już po pierwszym odczytaniu książek autorki "Letycji u miecznika". Pierwszy z artykułów stanowi niejako wprowadzenie. Pokazuje Edę Ostrowską jako autorkę oso...

Książka Egzystencja, metafizyka i kultura w pisarstwie Kazimierza Świegockiego to drugi w porządku, po Poezji i egzystencji (1999), tom monograficzny poświęcony temu twórcy. Traktujemy z założenia wielokierunkowy dorobek [autora Kamienia i czasu] jako jedną, koherentną całość: począwszy od pojedynczego wiersza, a skończywszy na  historycznoliterackich rozprawach, esejach czy autointerpretacjach. Dlatego też niniejsza wieloautorska praca, zestawiająca głosy badaczy z różnych ośrodków (i krajów n...

Rozalia Słodczyk pokazując mechanizmy przywołania dzieła sztuki w tekście literackim oraz kłopoty z definiowaniem pojęć w ramach dawnych i współczesnych teorii ekfrazy usiłuje dowieść przydatności zapoznanej kategorii hypotypozy jako narzędzia krytycznego. Konfrontacja współczesnych sposobów rozumienia operacji tekstowo-kulturowego unaoczniania wpisanego w ekfrazę z jej pierwotną funkcją poruszania wyobraźni odbiorcy (podkreślaną dawniej przez kategorię hypotypozy) pozwala mówić o dwóch mechaniz...

Studium myśli Józefa Toniolo (18451918) wyniesionego w 2012 r. do chwały ołtarzy salezjanina, ekonomisty i socjologa, proroka Rerum novarum. Domenico Sorrentino analizuje Traktat o ekonomii społecznej i inne pisma włoskiego błogosławionego. Toniolo bada związek między etyką a ekonomią, nić przewodnią jego wizji stanowi element etyczny jako wewnętrzny czynnik praw ekonomicznych. Pisze: Człowiek jest pierwszą i najwyższą przyczyną sprawczą praw społecznych i ekonomicznych. Celem własnym ekonomii ...

Książka stawia sobie za cel próbę wyznaczenia nowej estetyki dramatycznej opartej na lustrzano-ekranowej grze. Autorka prezentuje możliwie szerokie podejście, łącząc wszelkie ścieżki interpretacji, które zmierzają ku literaturze i teoriopoznawczej scenie dramatu istnienia. Próbuje nakreślić sytuację, w której obecność luster i ekranów w dramacie współczesnym charakteryzuje kryzys technik mimetycznych odwołujących się do metafory "powieści - zwierciadła przechadzającego się po gościńcu"...

Polska językoznawczyni na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego. Twórczyni Zakła-du Badań Iberyjskich i Latynoamerykańskich. W latach 2012-2017 była również profesorem na Uniwersytecie Mateja Bela na Słowacji. Jej zainteresowania naukowe skupiają się na semantyce, pragmatyce, językoznawstwie kognitywnym i kulturowym. Bada naturę znaczenia, a także koncep-tualizacji znaczeń w różnych językach. Stąd jej zainteresowanie traduktologią, semantyką leksykalną i poetyką kognitywną. Jej badania ...

Zawarte w mojej książce dociekania filozoficzne dotyczą niezwykłego zjawiska, jakim jest list prywatny epistula privata. Jest on zapisaną wypowiedzią, rozłożoną w czasie, rozmową z nieobecnym, który w sposób nieodgadniony uobecnia się w chwili, kiedy otrzymujemy na nasz list odpowiedź (a ściślej kiedy ją czytamy). W akcie czytania litery przekształcają się w sens, ale w liście prywatnym jest coś ponad to: przekształcają się w dźwięk znanego głosu. Autor listu przemawia własnym głosem (pod warunk...

Książka Aleksandra Wójtowicza to jedna z najważniejszych w ostatnich latach prac dotyczących wykuwania samoświadomej nowoczesności w Polsce. Badacz podsuwa odbiorcom starannie dobrane, erudycyjnie doszlifowane pryzmaty pozwalające na wieloraki ogląd międzywojennych imaginariów społecznych. Udała mu się rzadka sztuka łączenia bogactwa problemowego z naukową klarownością i zwięzłością. Układ treści jest głęboko przemyślany, poszczególne rozdziały i podrozdziały wchodzą ze sobą w intrygujące, pełne...

Czwarty tom "Esejów" Tymoteusza Karpowicza zamyka dziesięciotomową, zapoczątkowaną w 2011 roku edycję Dzieł zebranych Tymoteusza Karpowicza i podobnie jak poprzednie scala istotną, tym razem już ostatnią partię rozproszonego, mniej znanego dorobku pisarza. Rozliczne, drobniejsze i obszerniejsze teksty z czasopism krajowych oraz emigracyjnych, a także nadal wydobywane z archiwum maszynopisy składają się na całość, która w coraz większym stopniu uzupełnia i niuansuje obraz dokonań autora...

Monografia wieloautorska prezentuje interdyscyplinarne ujęcie wykształconego w dobie średniowiecza ethosu rycerskiego, którego tradycja od wieków najdawniejszych aż do współczesności (wiek XXI) jest kultywowana w rozmaitych dziedzinach życia, zarówno w Europie, jak i na innych kontynentach. Autorami kilkunastu artykułów naukowych, zgromadzonych w monografii, są badacze różnych dziedzin: historycy, literaturoznawcy, kulturoznawcy. Wśród tekstów odnajdujemy nawet artykuł archeologa i historyka spo...

Tom drugi wieloautorskiej monografii o ethosie rycerskim kierowany jest przede wszystkim do Czytelników zainteresowanych kulturą sarmacką oraz jej tradycjami. Autorami książki są głównie specjaliści od dziejów literatury i kultury dawnej Rzeczypospolitej szlacheckiej. Szlachta polska zafascynowana była rzymskimi cnotami rycerskimi i uznawała swój stan za spadkobiercę tychże cnót. Praktyka życia żołnierskiego w XVI i XVII stuleciu w Polsce nierzadko jednak odbiegała od wzniosłych idei ethosu ryce...

Niniejszy tom jest kolejnym zbiorem studiów na temat fantastyki i problemów związanych z jej badaniem opracowanym przez literaturoznawców z Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej. Autorzy poszczególnych artykułów zajmują się tu analizą tekstów literatury i kultury albo mało znanych, albo nieczytanych dotąd głębiej w kontekście fantastyki, bytującej w polskim literaturoznawstwie wciąż trochę na obrzeżach dyscypliny. Literatura polska dialoguje tu z obcą, utwory dziewiętnastowieczne - z dwudzie...

Serge Fauchereau analizuje twórczość plastyczną i literacką Schulza w kontekście awangardowych europejskich prądów literackich i artystycznych XX wieku, odwołując się do takich twórców, jak Alfred Jarry, Alfred Kubin, Franz Kafka, Giorgio de Chirico, Max Blecher, Robert Walser, Leopold Sacher-Masoch, Balthus czy Pierre Klossowski. Odsłania jego głębokie związki z freudyzmem, dadaizmem, surrealizmem i futuryzmem, podkreśla też metafizyczny wymiar jego twórczości. Ukazuje Schulza, na pozór tak bar...

Zebrane w jednym tomie wszystkie reportaże Hanny Krall, opowiadające o losie, Zagładzie i pamięci. Fantom bólu to publikacja wyjątkowa: kultowe teksty mistrzyni reportażu, która "zapisuje świat" w niepowtarzalnym stylu. W skład jej wielkiej księgi opowieści, czyli ponad tysiącstronicowego tomu, wchodzą: Zdążyć przed Panem Bogiem, Sublokatorka, Okna, Hipnoza, Taniec na cudzym weselu, Dowody na istnienie, Tam już nie ma żadnej rzeki, To ty jesteś Daniel, Wyjątkowo długa linia, Król kier ...

Monografia zawiera opis sposobów wyrażania faz akcji we współczesnej polszczyźnie. Analizom zostały poddane leksemy fazowe, takie jak: czasowniki (np. zaczynać, kontynuować, kończyć, ich bliskoznaczniki, czasowniki prefiksalne z przedrostkami za-, nad-, wz-, roz-, prze-, po-, od-, wy-, do-, na-, o-), rzeczowniki fazowe (np. początek, koniec), przymiotniki fazowe (np. początkowy, końcowy), a także jednostki nieciągłe (frazeologizmy oraz metaforyczne połączenia czasowników z rzeczownikami). Analiz...

Figura domu. Szkice o najnowszej anglojęzycznej literaturze emigrantów z ziem polskich i ich potomków w Kanadzie analizuje najnowszą, anglojęzyczną literaturę polskiej grupy etnicznej oraz potomków emigrantów z ziem polskich w Kanadzie. Twórczość ta rozwija się dynamicznie w ostatnich latach, a szczególny jej rozkwit można zaobserwować od 2010 roku. Tytułowa figura domu to zarówno oś analityczna wyznaczająca różnorodne podejścia do pojęcia domu, jak i metafora poszukiwania przynależności i zakor...

Rację ma Georges Didi-Huberman, gdy pisze, że nieobecność pozbawiona stabilności właściwej widzialnej rzeczy nie może zostać raz na zawsze poznana ani reprezentowana. Wobec ograniczeń dotyczących kategorii negatywnych cenne jest to, co oferuje literatura artystyczne konstrukty braku i nieobecności, figuracje oparte na wyobraźni. Książka przedstawia tytułowe figuracje w poezji Krystyny Miłobędzkiej, Mirona Białoszewskiego i Urszuli Kozioł, a także prawem kontekstu Stanisława Grochowiaka oraz Zbig...

Studium jest próbą interpretacji powieści Stanisława Dygata, ze szczególnym zwróceniem uwagi na sposób, w jaki autor "Jeziora Bodeńskiego" zapisuje w swojej twórczości kategorię braku. Brak rozumiany jako figura myślowa, a nie retoryczna, uobecnia się na kartach utworów pisarza jako kondensator pragnień. Książka została podzielona na trzy rozdziały: I. "Ekonomia i brak", II. "Pragnienie i brak", III. "Czas, wojna i brak". Pierwszy rozdział to interpretacja...

Książka jest pierwszą monografią dotyczącą twórczości Stefana Szymutki filologa i eseisty, nominowanego w 2001 r. do Nagrody Literackiej Nike. Jej celem jest wydobycie i interpretacja autorskiej sygnatury wpisanej w prace śląskiego badacza i pisarza. Nadrzędną ramę problemową publikacji tworzy refleksja nad mechanizmami kształtowania historii literaturoznawstwa, dzięki czemu praca wpisuje się w debaty toczone we współczesnej humanistyce m.in. te dotyczące zwrotu filologicznego, zwrotu archiwal...

Przedstawienie modelu antropologii J. I. M. Bocheńskiego w jego wczesnej działalności pisarskiej, osadzone jest w uwarunkowaniach historycznych i kulturowych antropologii Bocheńskiego. Następnie autor skupił uwagę na antropologii filozoficznej, gdzie zajął się tematem człowieka ujętego w sobie (metafizyczna struktura) oraz człowieka w relacji do innych, uwzględniając elementy etyki i metaetyki badanego myśliciela. Na końcu autor zwrócił uwagę na antropologię teologiczną przedstawiając koncepcję ...

(). Uderzającą właściwością wszystkich tych studiów jest imponująca erudycja Autora, jego panowanie nad ogromnym zakresem zróżnicowanej problematyki i budzące podziw oczytanie w literaturze przedmiotu. Autor swobodnie porusza się po materiale badawczym, a jego dociekliwe analizy budzą ogromne uznanie. Jako przedmiot szczególnej dociekliwości Autora i jego godnej podziwu znajomości przedmiotu chciałabym wymienić studium pt. Historia naturalna w dziełach polsko-łacińskich poetów XVI wieku. Z budzą...

Koncepcja rodzinnej fenografii, której [Autorki] podporządkowały swój namysł nad dorobkiem literackim Ferenc, Jankowskiego, Janko i Wieczorek, pozwala na ogląd dwuaspektowy, uwzględniający zarówno wymiar indywidualny badanych tekstów, jak i ich wzajemną kontekstowość. Obu modelom lektury sprzyja przejrzysta kompozycja publikacji poszczególne segmenty poświęcone tytułowym bohaterom książki z sukcesem wpisują się w stan badań na ich temat, tworząc jednocześnie strukturę potencjalnie dialogową, to ...

Teksty w antologii zostały dobrane tak, by pokazać bogactwo i pomysłowość gatunku - greckiego opowiadania kryminalnego. Dwa pierwsze, z początku lat 60. XX wieku, są już klasyczne, pozostałe jedenaście powstało najwyżej dwie dekady temu. Większość pisarzy jest wciąż aktywna, znaczna część nieznana polskiemu czytelnikowi. Aby zapewnić różnorodność stylu, właściwie każdy tekst został przełożony przez inną tłumaczkę bądź innego tłumacza. "Zwraca uwagę fakt, że zdecydowana większość spośród pre...

Studia zgromadzone w tomie ofiarowanym prof. Marii Wichowej przygotowali uczeni reprezentujący niemalże wszystkie ośrodki naukowe w Polsce, należący do kilku pokoleń, zajmujący się literaturą oraz kulturą staropolską i oświeceniową, a także historią i komunikacją. W zbiorze znalazły się prace m.in. Aliny Nowickiej-Jeżowej, Marioli Jarczykowej, Danuty Knstler-Langner, Andrzeja Wichra, Tomasza Pudłockiego, Anny Ryś, Małgorzaty Krzysztofik, Krystyny Stasiewicz, Krystyny Maksimowicz, Andrzeja Stroyn...

KRYTYKA XX i XXI WIEKU. Tom 15 „W czasie zorganizowanej przez Katedrę Krytyki Współczesnej Wydziału Polonistyki UJ konferencji Formacja 19010 – świadkowie nowoczesności (Kraków, 18–20 października 2010) zadawaliśmy sobie przede wszystkim pytanie, czy istniało pokolenie 1910, czy też jest ono tylko fantazmatem badawczym. Myślę, że czytając zgromadzone w tej książce teksty, wygłoszone w trakcie trzech dni obrad, można powiedzieć, że nie był to tylko fantazmat, ale również problem badawczy, pro...

W powszechnej świadomości polska poezja ostatnich dekad XVIII i początku XIX wieku jest zjawiskiem nieciekawym i nieatrakcyjnym, najczęściej dyskutowanym z perspektywy nadchodzącego romantyzmu, na tle którego wypada zawsze niekorzystnie. Książka ta wyrasta z przekonania, że twórczość takich poetów, jak m.in. Franciszek Karpiński, Adam Jerzy Czartoryski, Józef Morelowski, Jan Paweł Woronicz, Hugo Kołłątaj czy Cyprian Godebski, przynosi wiele pytań dotyczących kwestii fundamentalnych, związanych z...

eśli prawda jest, że dojrzałość osiąga się mordując własnego ojca, to jako dzieci Foucaulta znaleźliśmy się w ekstremalnie trudnej sytuacji. Ostatecznie nie przyszło nam do głowy nic innego, jak tylko zaczytać Foucalta na śmierć, czytać go tak długo, tak rzetelnie, z tak sadystyczną pedanterią, aż przenicujemy corpus jego dzieł na wylot i ujawnią się źródła, z których jego myśl wypłynęła, oraz ujścia, którymi może popłynąć dalej, już bez ojcowskiej opieki. ...

Księżyc towarzyszy poetom od wieków. Czy znaczy to, że należy już tylko do muzeum wyobraźni, że stał się nieważnym ornamentem, zużytym symbolem? Marian Stala odpowiada przecząco na to pytanie, analizując w pierwszej części swej książki lunarne ślady, obecne w poezji polskiej od końca XIX do początku XXI wieku, w części drugiej zaś prezentując zwięzłą antologię wierszy z księżycem i o księżycu, zaczerpniętych z poezji zachodniej. Księżyc Micińskiego, Miłosza i Świetlickiego, Laforgue'a, Yeatsa i ...