Eseje, publicystyka literacka

(1167)

Nie mam zaufania do klasyfikacji rozgraniczającej epoki, czasy, ludzi. Zakłamania było pełno i w poprzednich okresach, i taktycznych, i legendarnych, i podłych, i pięknych. Jak słowa Kościuszki czy ks. Poniatowskiego skaczącego do Elstery W realiach wojen sienkiewiczowskich i w niezliczonych innych apologetykach i propagandach, jeżeli już o nasze i nie nasze minione czasy chodzi. Nie ma sztywnych przedziałów. Jedno zazębia się i przechodzi w drugie. Zwróćmy uwagę, że największe w dziejach skomas...

Wydaje się, że z moralnego znaczenia zewnętrznych objawów rycerskości nie wszyscy zdają sobie sprawę. Najpiękniejszym bodaj przykładem jest hołd oddawany poległym w wojnie przeciwnikom. Niewątpliwie zawiera moment szlachetnej pobudki, a więc moment wychowawczy, gest estetyczny, w pełni odpowiadający rycerskim tradycjom. ... Trzeba przyznać, że Niemcy robili to bardzo ładnie. Ich cmentarze poległych Rosjan na przykład, mało się różniły pod względem pietyzmu i wojskowej opieki, od cmentarzy żołnie...

Wszyscyśmy wtedy wiedzieli o rozgromie, o panicznym odwrocie i o tym, że mimo odezw i plakatów, Wilna nie obronimy. Pamiętam, w jakimś miejscu rozchyliła się nagle zasłona kurzu i ujrzałem tuż przy drodze, w zbożu leżący, rozbity samolot. Skrzydło aeroplanu sterczało bezradnie pośród kłosów żytnich. Za chwilę kurz przysłonił znów oczy. Ten widok jednak utrwalił się w mojej pamięci. Złamane skrzydło, jak symbol przegranej wojny sterczące w zbożu, widziałem przed sobą tego dnia, kiedyśmy wszyscy j...

Uczyłem się średnio, prawie źle. Gorzej w szkole polskiej niż w rosyjskiej. O szkole rosyjskiej zachowałem wspomnienia przyjemne. Lubiłem ją nawet. Szkołę polską wspominam z niechęcią. Ażeby zachować obiektywizm, którego jestem więcej niż entuzjastą, bo szczerym fanatykiem (jak dziwnie czasem kojarzą się słowa!), muszę podkreślić, że szkoła rosyjska przypadła na okres klas wstępnej, pierwszej, drugiej... czyli na okres dzieciństwa, najczęściej opromieniany wewnętrznym szczęściem. Szkoła polska n...

Swoim zwyczajem, nabytym od obcowania z naszymi chłopami, rzecz opowiem z ogródkami, od strony rynku końskiego począwszy. Kupiliśmy z sąsiadem na Ponarskim Rynku w Wilnie czarnego wałacha i poszli na Zawalną, róg Rudnickiej, gdzie, jak zapewne pamiętają wilnianie, był taki duży sklep żydowskiego rymarza. Właśnie żydek zdejmował miarę na chomąt, a ja ujrzałem w kiosku jakieś pismo w wydaniu zeszytowym, po polsku, pt. Nowe Widnokręgi. Zanim zdążyłem je otworzyć, zdarzył się wypadek, że do komisari...

Książka ta jest zbiorem tekstów jednego z najznakomitszych przedstawicieli nurtu myślowego New Thought, tworzącego na początku dwudziestego wieku. Autor z rzadko spotykaną przenikliwością wypowiada się na takie tematy jak sukces osobisty i materialny, związki małżeńskie, moc, prawda, czy wiara. Porusza też najgłębsze kwestie ludzkiej egzystencji takie, jak na przykład - pochodzenie człowieka, czy jaką rolę odegrał Chrystus dla ludzkości i kim był naprawdę. Przemyślenia tu zawarte pozwalają na od...

Rozmowy z Księciem Niezłomnym polskiej literatury Przewodnik po twórczości Herlinga-Grudzińskiego i zarazem niezwykła opowieść o historii XX wieku Najnowszy, jedenasty tom Dzieł zebranych Gustawa Herlinga-Grudzińskiego tworzą dwie rozmowy, jakie z wybitnym pisarzem przeprowadził znawca jego twórczości Włodzimierz Bolecki. Część pierwsza to Rozmowy w Dragonei, część druga Rozmowy w Neapolu. Rozmowy w Dragonei odbyły się w lipcu 1995 roku, w wiosce, w której znajdował się dom letniskowy pisarza. I...

Jedno z najważniejszych świadectw więźnia łagru i zarazem jeden z najistotniejszych utworów w historii polskiej i światowej literatury XX wieku. Wstrząsająca wiwisekcja mechanizmów sowieckiego totalitaryzmu i obraz ludzkiej natury wystawionej na najcięższą z prób. Słowem: książka, którą jak stwierdził Albert Camus powinno się wydawać i czytać we wszystkich krajach świata. Są to opowieści o niewyobrażalnym zdziczeniu i upodleniu ludzi, ale też o heroicznym poszukiwaniu nadziei i wolności, miłości...

Unikatowe na skalę światową dzieła życia Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. "Czy urwę pisanie dziennika i zrośniętych z nim opowiadań w końcu roku 1996? Jeśli los nie wytrąci mi pióra z ręki, to oczywiście mój dziennik, typowa "work in progress", będzie miał ciąg dalszy. Ale impreza taka jak Pisma zebrane musi się w pewnej chwili skończyć, aby zachować dostatecznie wyraźnie swój kształt kompozycyjny" - pisał w styczniu 1997 roku autor Innego świata. Nie miał być to jednak koniec dzieła pisarza. W 2...

Wydanie krytyczne Dzieł zebranych jednego z największych pisarzy polskich XX wieku, współzałożyciela i wieloletniego członka redakcji Kultury paryskiej, autora wielkich świadectw minionego wieku: Innego Świata oraz Dziennika pisanego nocą. Edycja obejmie całość twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego oprócz tekstów znanych już polskiemu czytelnikowi znajdą się w niej utwory rozproszone, artykuły, wywiady, a także zdjęcia pochodzące z archiwum Pisarza. Po pierwszych trzech tomach, zbierających ...

Na książkę składają się szczere, otwarte, momentami bardzo intymne rozmowy z dziewczynami, które pracowały bądź ciągle pracują w zawodzie stewardesy na Bliskim Wschodzie. Rozmowy o odwadze, marzeniach, rozczarowaniach, szukaniu siebie. Tytułowy La La Land to metafora walki o swoje marzenia, zmian, samodzielnego kierowania własnym losem. To alegoria niecodziennej, osobistej podróży, której często towarzyszą turbulencje, w stronę naszych pragnień, nierzadko skazującej na większą samotność i niezro...

Zbiór esejów, w których autor dowodzi, że wiele spośród najbardziej znanych dzieł kultury można opisać kategoriami dziwaczności lub osobliwości. Pojęcia te, choć bardzo do siebie zbliżone, nie są tożsame. Oba kojarzone są z horrorem, ale wykraczają poza jego ramy. Dotykają tego, co zewnętrzne i nieznane, niepokojące, ale niekoniecznie przerażające. Kategorie dziwaczności i osobliwości Fisher przykłada do dzieł takich twórców i twórczyń jak: H.P. Lovecraft, H.G. Wells, Daphne Du Maurier, Margaret...

Wie, że lektury i pisanie dziennika pochłaniają czas, który należy się pracy zarobkowej, że o tyle pisanie kłóci się z pierwotnym motywem samokontroli. I więcej - że to pisanie, które jest mu niezbędne do życia, zarazem wchodzi w konkurencję z życiowymi potrzebami. I jeszcze więcej: że to pisanie, które miało dopomóc w uporządkowaniu życia, sprzeniewierza się swojej misji i samo przechodzi na stronę życiowego nieładu: czym może być moja pisanina, jeśli nie zamętem, skoro ja sam dla siebie jestem...

Najwybitniejszy współczesny pisarz afrykański. We wszystkich siedemnastu znakomicie napisanych tekstach tego tomu dominuje pełen charakterystycznego umiaru i wrażliwy na niuanse głos Chinuy Achebe. W przedmowie autor opowiada o historycznej wizycie w rodzinnej Nigerii z okazji pięćdziesiątej rocznicy ukazania się Wszystko rozpada się, samochodowej katastrofie sprzed dwudziestu lat i symbolicznym wymiarze wyboru Baracka Obamy na prezydenta USA. Z kolei w tytułowym eseju maluje żywy obraz dorasta...

Zbiór sześciu odrębnych wykładów (esejów), w których to autor porusza m.in. temat zagrożeń wynikających ze zbyt dużego państwa.

Świeckie elementarze mają zastosowanie w podstawowej nauce czytania i pisania: korzysta się z nich tylko na początku edukacji. Elementarz katolika służyć może przez całe życie. Wypowiadane co niedziela w Credo tajemnice wiary obowiązują chrześcijanina na każdym etapie życia. Warto mieć zatem Elementarz cały czas pod ręką.Książka napisana z humorem, choć w istocie poważna. Autor prezentuje prawdy wiary w sposób pomysłowy i pogłębiony. Czytelnik dowie się z niej między innymi:Co tak naprawdę wyzna...

Wobec apokaliptycznych wizji upadku kultury pisma czy wiary w emancypacyjną moc sprawczą cyberprzestrzeni i postępowych automatów dzieło Hansa Magnusa Enzensbergera jawi się jako pochwała nierównoczesności. Tak oto poezja niczym pierwiastek śladowy, a jednak coś niezbywalnego pojawia się w historii nieoczekiwanie jak zając w centrum komputerowym. W życiodajnych szwach i spoinach tego, co ponowoczesne i anachroniczne, teraźniejsze i przeszłe, powtarza się to, czego nie przypuszczamy i nie oczekuj...

Pierwsze epitafium napisałem w 2008, po śmierci Jerzego Koeniga. Dopiero wtedy zauważyłem, że poniektórzy koledzy z branży krytycznej od pewnego czasu zaczęli powoli znikać z pejzażu literacko-teatralnego. Niedługo po Jurku odszedł mój wielki przyjaciel i mentor Jerzy Goliński, reżyser i aktor. To już była poważna wyrwa, nie do zasypania. Podobnie jak nie do zasypania były wcześniejsze wyrwy po Konstantym Puzynie, Adamie Hoffmannie, Janie Kotcie, innych mistrzach. Po latach wróciłem więc i do ni...

Zbiór esejów przedstawiających współczesny stan badań nad prozą Hemingwaya, reprezentujących różne metodologie badawcze oraz sposoby jej odbioru. Przedkładając interpretacyjne bogactwo nad krytyczny konsensus, autorzy pokazują różnorodność twórczości mistrza z Key West i starają się przekonać czytelników, że do jego dzieł warto wracać. W pierwszej połowie XX wieku twórczość Hemingwaya była utożsamiana z mitem amerykańskiej wolności intelektualnej, a przyznana w 1952 roku Nagroda Nobla została od...

Esej dotyczy ewolucji poczucia czasu w perspektywie społeczno-historycznej. Elias przedstawia, jak funkcjonowały w społecznościach różne konstrukcje czasu, które są jedną z form koordynacji życia człowieka. Genezę kategorii czasu autor widzi w połączeniu ludzkiego aparatu poznawczego, zdolnego do abstrahowania sekwencyjności zdarzeń, i kontekstu społecznego, ale osadzonych zawsze w fizycznej rzeczywistości....

Ryszard Legutko przedstawia przygnębiającą diagnozę choroby toczącej duszę polską, skażoną przez komunizm, pozbawioną korzeni i właściwych wzorców, reprezentowanych przez inteligencję wymordowaną w Katyniu i na Syberii. Zwykłym stanem polskiej duszy jest dzisiaj uległość, nie hardość, czego potwierdzeniem są zasmucające wydarzenia ostatnich kilku lat, szczególnie katastrofa smoleńska. „Polak współczesny ma poważne kłopoty tożsamościowe, bo nie wie, co konstytuuje jego dzisiejszą rzeczywistość,c...

Esej o typografii Erica Gilla to manifest poświęcony funkcji i formie typografii jako środka wyrazu indywidualności twórcy w uprzemysłowionym świecie oraz przykład praktycznej realizacji postulatów autora. Gill rozważa też zagadnienia, które mimo upływu wielu lat nie straciły aktualności, jak problem odpowiedzialności twórcy czy miejsca pracy rzemieślniczej w rzeczywistości zdominowanej przez produkcję maszynową. Esej o typografii został opublikowany w 1931 roku, ale to druga edycja z roku 1936,...

William Butler Yeats (1865-1939) powszechnie uważany jest za jednego z największych klasyków dwudziestowiecznej poezji światowej. Jako poeta jest również dobrze znany z polskich przekładów. Pojawiały się u nas także tłumaczenia jego dramatów i opowiadań, wydano poświęconą mu rzetelną monografię. Brakowało natomiast dotąd publikacji esejów pisarza. Niniejszy wybór jest pierwszą ich książkową prezentacją w naszym kraju. Szkice Yeatsa rzucają wiele światła na jego twórczość poetycką i dramatyczną i...

Tom ten zawiera wybór szkiców pisanych między 1929 i 1960. Większa ich część traktuje zagadnienia literatury, od Tukidydesa do najnowszych prądów literackich. Esej tytułowy mówi o proroctwach i prorokach. W kilku szkicach autor wspomina dawną Warszawę, z początku obecnego stulecia i z lat trzydziestych. Brydżyści znajdą w nim wspomnienie o młodości Ely Culbertsona tak o zbiorze Eseje dla Kassandry pisał sam Stempowski....

Jest to zbiór esejów historycznych o getcie warszawskim, największy getcie w okupowanej Europie i dramacie rozgrywającym się za jego murami. Przedstawiają okoliczności utworzenia getta, opisują poszczególne grupy zamkniętych w nim osób, wybrane instytucje, warunki bytowe, kwestie samopomocy, życia religijnego i kulturalnego. Ważnym tematem poruszanym w książce jest Powstanie w Getcie Warszawskim....

Jest to drugi to zbiór esejów historycznych o getcie warszawskim, największy getcie w  okupowanej Europie i dramacie rozgrywającym się za jego murami. W tym tomie teksty koncentrują się wokół trzech zagadnień: drogi do ludobójstwa, sylwetek wybranych osób w getcie warszawskim a także pamięci i forma upamiętnienia Zagłady....

Jeśli istnieje coś takiego jak międzykulturowa przestrzeń intelektualna, w której prowadzony jest organiczny dialog kultur, to szlak takiego dialogu nie przebiega chaotycznie, lecz wytyczają go mistrzowie, myśliciele, przywódcy duchowi, za którymi podążają inni. Pan Profesor Tokimasa Sekiguchi jest takim właśnie mistrzem dialogu międzykulturowego. Pan Profesor odchodzi w tym roku z tokijskiej polonistyki i fakt ten oznacza dla nas zakończenie epoki powstawania i bujnego rozwoju tej polonistyki. ...

Eseje o Bogu i śmierci to zbiór ostatnich esejów profesora Krzysztofa Michalskiego. Powstawały przez kilka lat, a inspiracją było odejście trzech ważnych, a zarazem bliskich filozofowi ludzi: księdza Józefa Tischnera, profesora Leszka Kołakowskiego oraz papieża Jana Pawła II. W trzynastu napisanych piękną polszczyzną tekstach autor przybliża czytelnikowi perspektywę śmierci – zarówno w teologicznym, jak i przede wszystkim filozoficznym ujęciu – i objaśnia metafizykę życia. „Śmierć nie jest opozy...

Na oddawaną w ręce Czytelnika pracę składa się dziesięć esejów. Rozpoczynają ją teksty dotyczące fundamentalnych kwestii z zakresu polityki pieniężnej, a więc jej strategii i w tym kontekście zjawiska inflacji. Następnie autor dzieli się refleksjami dotyczącymi znaczenia komunikacji banku centralnego dla skutecznej realizacji jego mandatu. Kolejny esej dyskutuje reakcję Narodowego Banku Polskiego na pandemiczny kryzys z początku 2020 r. Następne szkice dotyczą relacji polityki pieniężnej do poli...