Nowe historie 2. Wymowa faktów

Drugi tom z serii Nowe Historie podejmuje refleksję nad faktami w dyskursie historycznoteatralnym, a także w domenie samego teatru rozumianego jako sztuka i jako praktyka społeczna, bo tu właśnie pojęcie faktu wydaje się wyjątkowo złożone i otoczone dodatkowymi trudnościami.
Historia to twardy rdzeń interpretacji otoczony papką dyskursywnych faktów pisał prowokacyjnie Edward Carr, polemizując z pozytywistyczną tradycją postrzegania historii jako korpusu ustalonych faktów, pierwotnych i niezależnych od interpretacji. Tocząca się przed półwieczem dyskusja nie została jak się zdaje ostatecznie zamknięta. Badacze dziejów od początku istnienia historii jako dyscypliny zdawali sobie zresztą sprawę z problematyczności poznania historycznego, która wynika z faktu, że wiedza o przeszłości jest zawsze pośrednia i niepełna, choć chętnie ulegali tęsknocie za pewnością i bezpieczeństwem konstrukcji wspartej na twardych faktach. Iluzja faktograficznej historii, będącej rzetelnym, możliwie najpełniejszym i obiektywnym odtworzeniem przebiegu wydarzeń, rozwiała się ostatecznie za sprawą rozpoznań współczesnej humanistyki, problematyzujących każdy z elementów takiej konstrukcji: obiektywną rzeczywistość, czyste fakty, autonomiczny podmiot postrzegający.
Tom niniejszy wpisuje się w tradycję tej dyskusji. Książka jest pokłosiem drugiej konferencji z cyklu Nowe historie, którą Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego zorganizował wspólnie z Katedrą Dramatu UJ w dniach 15-16 listopada 2010. Jej celem było podjęcie refleksji nad faktami w dyskursie historycznoteatralnym, a także w domenie samego teatru rozumianego jako sztuka i jako praktyka społeczna, bo tu właśnie pojęcie faktu wydaje się wyjątkowo złożone i otoczone dodatkowymi trudnościami. Począwszy od pytania, co jest faktem historycznoteatralnym premiera?, konkretne przedstawienie?, wypadek, do którego w jego trakcie doszło? a skończywszy na problemie faktyczności w odniesieniu do złożonej i założonej fikcjonalności teatru Zachodu, historia teatru wydaje się szczególnie ciekawym polem praktycznej refleksji nad zagadnieniem faktu. Praktycznej, gdyż zgodnie z sugestią organizatorów pytania o fakt historycznoteatralny, jego relacje ze źródłami, dokumentami i narracjami, padały na konferencji najczęściej w kontekście analizy wybranego przypadku.