Lech Wyszczelski

Społeczeństwo II Rzeczypospolitej, wychowywane w duchu patriotyzmu i szacunku dla munduru, wykazywało zaangażowanie i inicjatywę we wzmacnianiu potencjału obronnego Polski i to niekiedy starając się pokonać bariery urzędnicze, w tym stawiane też przez kierownictwo wojska. Szczególna rola przypadła organizacjom i stowarzyszeniom paramilitarnym, które winny uzupełniać i niekiedy zastępować wojsko w przygotowaniu rezerwistów, mających na wypadek wojny zwielokrotnić liczebność armii czasu pokoju. Na...

Bitwa warszawska zalicza się do największych starć zbrojnych w dziejach oręża polskiego. Decydowała nie tylko o wyniku prowadzonej wojny, ale o losach narodu polskiego, który dopiero co uwolnił się od niewoli i który stanął przed realną groźbą kolejnego zniewolenia oraz narzucenia siłą niechcianego systemu społeczno-politycznego. Bitwa ma także wymiar europejski. Porównywana być może tylko z takimi sławnymi zwycięstwami oręża polskiego, jak bitwa pod Grunwaldem i pod Wiedniem. Te wszystkie trzy ...

Obchodzimy stulecie zwycięstwa w bitwie Warszawskiej 1920 r. Walki z bolszewikami toczone na północ od Warszawy, choć mniej znane niż te na wschodnim przedpolu stolicy - pod Radzyminem i Ossowem, miały ogromny wpływ ostateczny sukces strony polskiej. W starciach w rejonie Ciechanowa, które rozgrywały się miedzy 10 a 20 sierpnia 1920 r., biły się VIII Brygada Jazdy i 18. Dywizja Piechoty z 5. Armii gen. Sikorskiego. Kontratakując, weszły one w lukę między dwiema armiami bolszewickimi. Ułani z 203...

Niekonwencjonalne formy prowadzenia wojen i walki zbrojnej znane były już w starożytności. Dwudziesty wiek to liczne działania nieregularne w formie partyzantki prowadzonej w II wojnie światowej przeciwko okupacyjnym wojskom niemieckim, a po zakończeniu tej wojny jako jedna z podstawowych form walki narodów kolonialnych i znajdujących się pod obcym panowaniem, pozwalająca im wybić się na niepodległość. Polskie działania specjalne okresu międzywojennego, traktowane współcześnie jako mieszczące si...

Dzieje II Rzeczypospolitej zostały dokładnie opisane przez polskich historyków. Z reguły badania dotyczą spraw politycznych, gospodarczych czy wojskowych. Dominuje opis dokonań, sukcesów, natomiast unika się ukazywania `mroczniejszych` obszarów dziejów II RP. Czy nie jest to zacieranie prawdy historycznej? Przecież w dwudziestoleciu międzywojennym odnotowywano nie tylko sukcesy, ale zachodziła też wydarzenia prowadzące do osłabienia bezpieczeństwa Polski, zarówno zewnętrznego, jak i wewnętrznego...

Wojna polsko-rosyjska 1919-1920 r. obfituje w wiele wydarzeń mogących stanowić temat licznych prac historycznych. Składają się na nie poszczególne kampanie, operacje czy bitwy. Wśród tych ostatnich godna wyeksponowania jest bitwa o Lwów. Co prawda los wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920 r. przesądzony został podczas bitwy na przedpolach Warszawy w sierpniu 1920 r., Ale przyczyniło się do tego powstrzymanie ofensywy 1 Armii Konnej Budionnego pod Lwowem w tym samym czasie załamało plan Stalina przer...

Bitwa o Nasielsk to najważniejsze wydarzenie w bitwie na przedpolach Warszawy powstrzymujące marsz ku Wiśle wojsk rosyjskiego Frontu Zachodniego. Bitwa ta stworzyła podstawy do uruchomienia manewru znad Wieprza, który doprowadził do diametralnego odwrócenia losów generalnej bitwy i zmusiła przeciwnika do ucieczki na wschód. Bitwa o Nasielsk, jako pole bitwy 5. Armii gen. Sikorskiego, jest niedoceniana przez polską historiografię. Milczano o niej z powodu animozji personalnych między dowódcą tej ...

Śmigły-Rydz należał do pierwszoplanowych osób obozu niepodległościowego, który pod przewodnictwem Józefa Piłsudskiego przygotowywał grunt do walki o wolną Polskę. Zdobył uznanie jako waleczny żołnierz i ceniony dowódca. W czasie wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920 r. należał do najwybitniejszych dowódców liniowych Wojska Polskiego. Po przewrocie majowym 1926 r. nadal był inspektorem armii i trzymany był przez Piłsudskiego z dala od polityki. W dość tajemniczych okolicznościach po śmierci Piłsudski...

Już 7 września 1939 szpice niemieckich oddziałów pancernych dotarły do stolicy Polski. Tu jednak napotkały twardy opór i zostały odrzucone. Stopniowo Niemcy zacieśniali pierścień okrążenia wokół Warszawy. Miasto było brutalnie bombardowane. Warszawa broniła się do 27 września.<BR>...

Odrodzona w 1918 roku, po mrokach długiej niewoli, Rzeczpospolita stanęła przed bardzo wieloma wyzwaniami: musiała zintegrować ziemie znajdujące się przez ponad wiek pod obcymi zaborami, zlikwidować skutki tej niewoli oraz pokonać trudności gospodarcze będące skutkiem rozbiorów i dewastujących jej ziemie wojen. Musiała też wypracowywać model sprawowania rządów w wolnym kraju, co utrudniały różne, często ścierające się wizje jego funkcjonowania. Dodatkowo stałym zagrożeniem dla jej bezpieczeństwa...

Dzieje wojskowości polskiej dwudziestolecia międzywojennego są częstym tematem publikacji historyków. Nadal pozostaje jednak jeszcze wiele niepodjętych wątków. Do takich zaliczyć można funkcjonowanie pionu wojennego niezależnego od Ministerstwa Spraw Wojskowych, wyłączonego nawet od 1926 roku z cywilnej kontroli parlamentarnej. Jego pomysłodawcą był marszałek Piłsudski. Miał on wysoką rangę w latach 19261939 najważniejszą w strukturach centralnych wojska. Uznać jednak trzeba, że ten model funkcj...

Mimo niekorzystnego położenia geopolitycznego i strategicznego Polski w dwudziestoleciu międzywojennym jej przywódcy i liderzy ugrupowań politycznych snuli plany - jak się okaże nierealistyczne - o uzyskanie pozycji mocarstwowej, przynajmniej mocarstwa regionalnego. Wobec braku możliwości realizacji tych planów z powodów ekonomicznych, w znacznym stopniu także politycznych, zdecydowano, że atutem będzie siła militarna. Stąd wzięła się decyzja, aby Wojsko Polskie czasu pokoju było bardzo liczne. ...

Powstanie wielkopolskie należy do bardzo nielicznych polskich powstań narodowych, które zakończyły się pełnym sukcesem powstańców. Powstańcy mieli to szczęście, że Niemców powstrzymał przed zdecydowaną ofensywą w celu militarnej rozprawy z powstaniem narzucony im układ rozejmowy podpisany w Trewirze. Nie odważyli się także w maju i czerwcu 1919 r., w ramach krytyki projektu, a następnie samego traktatu pokojowego, na wojnę z Polską. Powstańcy osiągnęli swe cele samodzielnie, przy niewielkim, wrę...

Józef Piłsudski, twórca polskiej polityki wschodniej, Rosję traktował jako przeszkodę w funkcjonowaniu wolnej Polski. Najpierw próbował realizować wizję federacyjną polegającą na odgrodzeniu Rosji od pozostałej części Europy Środkowo-Wschodniej kordonem państw pod polskim kierownictwem. Po ostatecznym fiasku tej wizji zaczął lansować tzw. prometeizm, polegający na rozsadzaniu od wewnątrz Rosji Radzieckiej przez narody dążące do wyzwolenia się z jej hegemonii. Narodowa Demokracja z kolei opowiada...

Wojny o Kresy Wschodnie lat 1918-1920 stanowiły wydarzenie ogromnej wagi dla losów odrodzonej Polski. Angażowały wielomilionowe rzesze Polaków, ich bezpośrednich uczestników. Miały wielki wpływ na politykę II Rzeczypospolitej w całym dwudziestoleciu międzywojennym. Mimo to nie doczekały się one, jak dotąd, literatury historycznej na miarę ich znaczenia. Brak jest w polskiej historiografii monograficznego opracowania tego tematu. Ukazują się prace obejmujące każdą z tych wojen z osobna. Tymczasem...

Wojna polsko-rosyjska 1919-1920 obrosła w wiele mitów i legend. Jest to zrozumiałe w kontekście znaczenia tej batalii dla losów Polski i całej Europy. Publikacja podejmuje m.in. następujące problemy: - Kto był agresorem i jakie były rzeczywiste cele walczących państw? - Dlaczego Piłsudski wstrzymał ofensywę jesienią 1919 roku? - Stawka na Petlurę i jej konsekwencje - Zdobycie czy zajęcie opuszczonego Kijowa i propaganda tego wydarzenia - Czy istotnie zdarzył się `cud` nad Wisłą? - Mity i legendy...

Nieco ponaddwudziestoletni okres funkcjonowania Wojska Polskiego, w tym ponad dwa lata w systemie wojennym, przyniósł wiele pozytywnych dokonań, chociaż błędów także nie brakowało. Wojsko, z założenia apolityczne, w praktyce nie realizowało tej zasady, zwłaszcza od przewrotu majowego 1926 r., co więcej, aspirowało do ogrywania znaczącej roli politycznej w państwie. Wpływ na to mieli jego zwierzchnicy, szczególnie marszałkowie Józef Piłsudski i Edward Śmigły-Rydz. Wojsko Polskie w II Rzeczypospol...

Polska odrodzona w listopadzie 1918 roku musiała zbrojnie kształtować swoje granice. Tak było również na południu, gdzie miał miejsce spór o przynależność Śląska Cieszyńskiego, Spiszu i Orawy z nowo powstałą Czechosłowacją. W trzeciej dekadzie stycznia 1919 roku armia tego państwa niespodziewanie zaatakowała nieliczne polskie oddziały na Śląsku Cieszyńskim. Czechosłowacka ofensywa została zatrzymana pod Skoczowem i Ustroniem, po czym walki zostały przerwane. O niekorzystnym dla Polski przebiegu ...