Wskrzesiciel swojego narodu

Jednym z głównych tematów zainteresowań badawczych Feliksa Konecznego była historia Rosji oraz losy stosunków litewsko-moskiewskich. W 1919 r. uzyskał on habilitację za wydaną dwa lata wcześniej pracę Dzieje Rosji do roku 1449. Z kolei w roku 1921 ukazała się publikacja Dzieje Rosji od najdawniejszych do najnowszych czasów. Była to pierwsza całościowa historia Rosji napisana przez polskiego autora, efekt jego długoletnich studiów i poszukiwań archiwalnych....

Fragment: Historia musi stwierdzić, że są cywilizacje, które nie wytwarzają wcale narodowości, i że są narody oparte o cudze cywilizacje, a nie przestające przez to być narodami. Narodowość a cywilizacja mogą się tedy rozwijać niezależnie od siebie. A może być cywilizacja wspólna niejednemu narodowi, jest tedy cywilizacja zrzeszeniem ponadnarodowym. Jest zrzeszeniem podobnie jak społeczeństwo, naród, państwo, lecz zrzeszeniem rzędu wyższego od tamtych....

Fragment: Faktem jest, że nowa Litwa nie rozumie Polski współczesnej, gdyż nie zna dawnej; a więc nie zna też dawnej Litwy, bo jedno z drugim łączy się nierozdzielnie. Cała ich zapalczywość nieprzyjazna względem polskości wypływa konsekwentnie z nieznajomości własnej historii....

Pierwsze prawo, cywilizacji tyczące, orzeka, jako każda z nich, dopóki jest żywotna, póki nie zamiera, dąży do ekspansji. (...) Drugie prawo dziejowe: dwie cywilizacje, znalazłszy się na tym samym terenie, muszą z sobą walczyć. Pogranicze cywilizacji żywotnych jest zawsze a zawsze widownią ich walki. (...) Przy licznych tych pochodach i zachodzeniu jednej cywilizacji na drugą, wpływają one oczywiście wzajemnie na siebie (...) Ale mylnym jest mniemanie, iż z ciągłych wzajemnych wpływów może powst...

Ogłaszając latem 1935 roku studium ,,O wielości cywilizacji", zapowiedziałem zarazem uzupełnienie, mianowicie roztrząsanie ,,O postępie moralności". Będąc z poza cechu filozofów, nie zapragnąłem bynajmniej dorobić jeszcze jeden podręcznik etyki; podejmuję tylko okruch z ich stołu, przez nich ignorowany. Lecz ten właśnie problem jest dla historyka zajmujący i zaciekawienie moje do niego całkiem naturalne. W toku prac nad tym tematem (przerywanych i wznawianych w ciągu lat osiemnastu) wyłani...