Opis
Spektrum badawcze niniejszego tomu zostało zakreślone szeroko - temat literackich rodzin analizowany jest w tekstach poetyckich, prozatorskich, dramaturgicznych oraz niefikcjonalnych (m.in. epistolografia, wywiad rzeka, reportaż). Kanwą refleksji staje się z jednej strony literatura zbeletryzowana, z drugiej zaś - wykorzystująca tworzywo biograficzne (np. Broniewski) i autobiograficzne (m.in. Ferenc, Stryjkowski, Wańkowicz). Wybór rozległego, liczącego z górą dwa wieki okresu, podyktowany został zapoczątkowaniem na przełomie XIX i XX wieku procesów renegocjowania dotychczasowego patriarchalnego modelu rodziny, osłabienia jej spoistości na skutek zachwiania pozycji ojca, relatywnego wzmocnienia roli matki, zmian w obrębie więzi małżeńskiej oraz w relacjach rodziców i dzieci. Procesy te, w różnym nasileniu, występują we wszystkich warstwach i grupach społecznych. Presja przeobrażeń ekonomicznych, wpływ wynalazków technicznych, emancypacja kobiet, tasowanie się warstw społecznych i polityczne przełomy to tylko niektóre przyczyny rewolucyjnych zmian w tradycyjnej strukturze rodzinnej. Wszystkie one znajdują odzwierciedlenie w rewizji idealistycznej mitologii polskiej rodziny, zakorzenionej w literaturze staropolskiej i romantycznej. Autorzy przedstawionych w zbiorze szkiców podjęli próbę zbadania głębokości owej rewizji, zwracając uwagę na pojawienie się w literaturze przełomu wieków XIX i XX, obok archetypu rodzinnego domu, rozpatrywanego w kilku mitycznych "przestrzeniach", problemu "bezdomności", pojmowanej jako "wygnanie", "tułanie się bez celu", "ukierunkowane poszukiwanie nowego domu", "nowego sposobu zamieszkania", "nowej definicji swojskości", ale też jako "buntownicze akcentowanie nomadyzmu z wyboru", gdy "dom" okazuje się synonimem piekła moralnych tortur, symbolem egzystencjalnej pułapki czy po prostu - nudy. Beata Nowacka, pracuje w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach na stanowisku profesora. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół literatury polskiej XX i XXI wieku ze szczególnym uwzględnieniem twórczości niefikcjonalnej. Autorka edycji Cesarza Ryszarda Kapuścińskiego w serii Biblioteka Narodowa (Wydawnictwo Ossolineum). Jest współautorką, z Zygmuntem Ziątkiem, pierwszej biografii Ryszarda Kapuścińskiego (Ryszard Kapuściński. Biografia pisarza) oraz publikacji Literatura non-fiction. Czytanie Kapuścińskiego po Domosławskim; biografia reportera została przetłumaczona na hiszpański, włoski i francuski (w 2022 ukaże się przekład angielski). Obecnie kontynuuje studia nad dziełami wielkich indywidualności polskiego reportażu, przygotowując monografię twórczości Melchiora Wańkowicza. W 2017 roku zredagowała kolekcję jego utworów na potrzeby szkolnej dydaktyki (Ziele na kraterze. Tędy i owędy). Członkini International Association for Literary Journalism Studies, stypendystka rządu włoskiego i Programu Fulbrighta.
