Nieprawe godło

Akcja Nieprawego godła, pierwszej powieści Vladimira Nabokova napisanej w Ameryce, rozgrywa się w fikcyjnym kraju, w którym właśnie zwyciężyła egalitarystyczna rewolucja, przypominającym trochę i bolszewicką Rosję, i hitlerowskie Niemcy. Temat totalitaryzmu i prób sprowadzenia niepowtarzalnej jednostki ludzkiej do zglajchszaltowanej cząstki masy, trybiku maszynerii społecznej, odgrywa tu bardzo istotną rolę. Jeszcze ważniejsza jednak wydaje się metafizyczna koncepcja dwu światów, w zakończeniu dzieła przedstawiona bodaj najwyraźniej w całej twórczości Nabokova i sugerowana delikatnymi sygnałami obecności autora od początku powieści. Książka ta skrzy się od błyskotliwych chwytów artystycznych, zadziwiając inteligencją, subtelnością i różnorodnością głęboko przemyślanych ruchów na literackiej szachownicy.