Literatura polska w świetle przymusów Oulipo

Literatura polska w świetle przymusów Oulipo to miniprzegląd polskich gatunków poetyckich i prozatorskich, które wykorzystują technikę pisania pod przymusem (fr. criture sous contrainte), zdefiniowaną blisko sześćdziesiąt lat temu przez członków Oulipo (Ouvroir de Littrature Potentielle Warsztat Literatury Potencjalnej). Czytelnik odnajdzie tu przykłady pisania pod różnego typu przymusami formalnymi, od poetyk przednowoczesnych poprzez wybranych poetów XX wieku (Leśmian, Peiper, Themerson, Białoszewski, Sosnowski, Fajfer) aż po programistów i autorów generatorów cyfrowych (Onak). Publikacja ta stanowi dogodny punkt wyjścia do dalszego badania dzieł opartych na użyciu przymusów i wpisuje się jednocześnie w szerszy kontekst humanistyki cyfrowej.
Autor w sposób przejrzysty i zwięzły przybliża poetykę przymusu według Oulipo. Przymus oznacza tutaj potencjalną strukturę, która organizuje język, temat i jest wyrazem dobrowolnie przyjętego ograniczenia. Jacek Olczyk tłumaczy mechanikę przymusu, sięgając po przykłady z twórczości Pereca, Queneau czy Lescure'a, odnosi się też szkicowo do działalności pokrewnych Oulipo grup A.L.A.M.O. i P.A.L.F. Ta prezentacja, zdradzająca znakomitą orientację w literaturze przedmiotu, zostaje wzbogacona o niezbędną analizę pojęć plagiat przez antycypację oraz przymus tradycyjny, czyli nakazów i zakazów sformułowanych w dawnych tekstach normatywnych.
Z recenzji dr. hab. Jerzego Franczaka
JACEK OLCZYK historyk literatury, autor Życia literackiego w Krakowie (Kraków 2016). Badacz twórczości Oulipo i tłumacz Georges'a Pereca. W latach 20162019 związany z projektem naukowym Twórcze programowanie. Laboratorium realizowanym w Instytucie Kultury UJ w Krakowie