Opis
Palimpsest, to słowo-klucz do Pałuby, które pojawiając się w podtytule Snów Marii Dunin Karola Irzykowskiego, metaforycznie wyraża zasadę rządzącą kompozycją jednej z najwybitniejszych polskich powieści XX wieku i zarazem otwiera ją na nowe odczytania. To zachęta do przebicia się przez wierzchnie warstwy dzieła i podróży w głąb, w celu odnalezienia tekstów, do których Pałuba nieustannie wraca, by użyć sformułowania autora powieści, w kształt linii spiralnej. Podczas tej podróży natknąć się można zarówno na prace własne Irzykowskiego, jak i na ważne lektury, które niby drogowskazy znajdował młody klerk na swej intelektualnej drodze. Rousseau i Kant, Stendhal i Poe, Nietzsche i Mach, Tetmajer i Sienkiewicz to tylko niektórzy z przewodników Irzykowskiego i o ich realnym znaczeniu dla Pałuby próbuje rozstrzygać ta rozprawa. Rekonstrukcja nawet najbardziej hipotetycznych spotkań lekturowych młodego Irzykowskiego pozwala dookreślić metody wybrane przez niego dla zakamuflowania drukiem własnych doświadczeń i dostrzec w nim zapoznanego acz ważnego prekursora najwybitniejszych dzieł Zachodniego krypto-autobiografizmu.
Niepodważalnym osiągnięciem pracy jest pokazywanie specyfiki miejsca Irzykowskiego na kulturalnej mapie Młodej Polski, czemu towarzyszy jej ponowne wykreślanie od centrum, jakie stanowi Pałuba. Komparatystyczne bogactwo, zasięg zestawień, pomysłowość i precyzja ich formułowania są zaiste imponujące. () Nie trzeba już dzisiaj rehabilitować Młodej Polski, wiemy, że tam nasz początek, ale zrzędny krytyk Irzykowski doczekał się wreszcie portretu artysty z czasów młodości.
Z recenzji prof. dr hab. Ewy Wiegandt
Dr Marcin Jauksz, literaturoznawca i filmoznawca, w 2010 roku obronił rozprawę doktorską Krytyka dziewiętnastowiecznego rozumu. Źródła i konteksty Pałuby Karola Irzykowskiego nagrodzoną na Konkursie im. Konrada i Marty Górskich w 2011 roku, interesuje się psychologizmem w prozie późnego wieku dziewiętnastego i kształtującymi się wówczas zasadami kompozycji dzieła literackiego oraz filmowymi adaptacjami dziewiętnastowiecznych powieści, ostatnio tropi też poetów zagubionych na marginesach cywilizacji. Stypendysta rządu francuskiego w latach 2008-09. Publikował m.in. w Wieku XIX, Porównaniach, Lampie i Polonistyce.
Niepodważalnym osiągnięciem pracy jest pokazywanie specyfiki miejsca Irzykowskiego na kulturalnej mapie Młodej Polski, czemu towarzyszy jej ponowne wykreślanie od centrum, jakie stanowi Pałuba. Komparatystyczne bogactwo, zasięg zestawień, pomysłowość i precyzja ich formułowania są zaiste imponujące. () Nie trzeba już dzisiaj rehabilitować Młodej Polski, wiemy, że tam nasz początek, ale zrzędny krytyk Irzykowski doczekał się wreszcie portretu artysty z czasów młodości.
Z recenzji prof. dr hab. Ewy Wiegandt
Dr Marcin Jauksz, literaturoznawca i filmoznawca, w 2010 roku obronił rozprawę doktorską Krytyka dziewiętnastowiecznego rozumu. Źródła i konteksty Pałuby Karola Irzykowskiego nagrodzoną na Konkursie im. Konrada i Marty Górskich w 2011 roku, interesuje się psychologizmem w prozie późnego wieku dziewiętnastego i kształtującymi się wówczas zasadami kompozycji dzieła literackiego oraz filmowymi adaptacjami dziewiętnastowiecznych powieści, ostatnio tropi też poetów zagubionych na marginesach cywilizacji. Stypendysta rządu francuskiego w latach 2008-09. Publikował m.in. w Wieku XIX, Porównaniach, Lampie i Polonistyce.