Intelektualna historia III RP rozmowy z lat 1990-2012

Od Brodskiego do Rymkiewicza prowadzi ta opowieść z rozmów ułożona. Między nimi 44 rozmowy, od roku 1990 do końca 2012. Co je łączy? Zgoda na rozmowę. Pewnie także rodzaj i temat pytań, jakie przychodziły do głowy temu, który je stawiał. Z tej jedności i zarazem z różnorodności głosów 34 rozmówców, ułożyła się książka – wywiad rzeka z czasem, który umownie nazywamy tutaj czasem III RP. Inaczej niż inne wywiady-rzeki z politykami czy celebrytami, ten nie tylko jest wielogłosem, ale sam jest także rozciągnięty w czasie. Toczy się i rozwija przez ponad 22 lata. Szczególnie interesujące rezultaty daje to, kiedy możemy z punktu widzenia naszej chwili obecnej przeczytać, jak wyglądały pytania, obawy, nadzieje i przewidywania formułowane w roku 1990, 1992 czy 2005. Niekiedy mogą wydawać się nam nawet naiwne, innym razem uderzać mogą swą trafną przenikliwością. Możemy jednak zobaczyć dzięki temu – bez upiększeń, na jakie możemy pozwolić sobie, kiedy spisujemy rozmowy-wspomnienia – jak nasze myśli, naszą wyobraźnię niesie rzeka nie wywiadu, tylko czasu. Najlepiej dostrzec to można w przypadku połączenia w tym tomie aż dziesięciu rozmów prowadzonych od 1996 do 2012 roku z Lechem i Jarosławem Kaczyńskimi. Tu jednak układam je także, a może przede wszystkim jako świadectwa do „biografii” pewnego etapu polskiej historii: III RP. Ile się zmieniło od czasu Jaruzelskiego, czy on w ogóle przeminął? Może przemija w ogóle polskość w tym ostatnim 25-leciu? Podobne pytania pojawiają się w sporach o dzisiejszą kondycję Europy. Czy Unia jest szczytem w rozwoju naszego kontynentu? Czy to jest już raczej koniec naszej cywilizacji? I co można zrobić, żeby nie nastąpił i ten koniec, i koniec polskości? Zapis rozmów, które oddaję do rąk Czytelników, przybliża może choć trochę temperaturę tych pytań – bo one pytanych tutaj obchodzą.

Andrzej Nowak, ur. 1960, historyk i publicysta; profesor zwyczajny w Instytucie Historii PAN, kierownik Zakładu Dziejów Europy Wschodniej na Uniwersytecie Jagiellońskim; w okresie stanu wojennego współpracownik pism drugoobiegowych; po 1989 roku sekretarz redakcji, a następnie (1991-94) redaktor naczelny dwumiesięcznika "Arka"; współzałożyciel i redaktor naczelny dwumiesięcznika „Arcana” (1994-2012); autor kilkunastu książek z zakresu historii idei oraz stosunków politycznych w Europie Wschodniej. Ostatnio opublikował m.in. Imperium a ti druzi. Rusko, Polsko a moderni dejiny východni Evropy (2010); Od Polski do post-polityki. Intelektualna historia zapaści RP (2010); Imperiological Studies. A Polish Perspective (2011); Czas walki z Bogiem. Kościół na straży wolności Polaków (2011); Strachy i Lachy. Przemiany polskiej pamięci (1982-2012) (2012). Gościnnie wykładał historię Europy Wschodniej m.in. na uniwersytetach amerykańskich (Rice, Harvard, Columbia), angielskich (Cambridge, UCL), a także w Brnie, Dublinie i Tokio. Laureat m.in. nagród KLIO (dla najlepszej książki historycznej - w 1995 i 2001), Programu Mistrz Fundacji Nauki Polskiej (2011), nagród im. Jerzego Giedroycia (2012), im. Włodzimierza Pietrzaka, a także Wacław Jędrzejewicz History Medal, przyznawanego przez Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku. Członek Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich 2005 roku i wielokrotny uczestnik organizowanych przez prezydenta Kaczyńskiego seminariów w Lucieniu.