Classicum nieśmiertelnej sławy

Classicum nieśmiertelnej Sławy (1674) to wzorowany na Pałacu Leszczyńskim Samuela Twardowskiego poemat okolicznościowy ułożony ku czci Jana Sobieskiego po zwycięskiej bitwie z Turkami pod Chocimiem (1673). Alegoryczny pałac bogini, budowany nierzadko z kunsztownych fraz poetyckich zaczerpniętych z twórczości Twardowskiego, wypełniają rzeźby i obrazy znakomitych bohaterów starożytnych i późniejszych, wyróżniających się cnotą męstwa. Obszerny, niepozbawiony wycieczek erudycyjnych przegląd uzupełnia katalog rodzimych władców i obrońców ojczyzny. Ich wielkim kontynuatorem jawi się Sobieski, dla którego Sława już przygotowała poczesne miejsce w swym panteonie nieśmiertelnych. Na wieść o wojnie bogini opuszcza pałac, by przyjrzeć się walkom pod Chocimiem, których przebieg poeta relacjonuje na podstawie współczesnego diariusza.

Samuel Leszczyński (16371676), syn wojewody dorpackiego Andrzeja i Anny z Koreckich. O jego edukacji niewiele wiadomo. W 1655 r. został rotmistrzem chorągwi kozackiej i tatarskiej, rozpoczynając karierę żołnierską. Pięć lat później dowodził pułkiem jazdy w bitwie pod Cudnowem, a w 1664 r. w uznaniu zasług został mianowany oboźnym koronnym (brał udział w walkach z Kozakami, Rosjanami i Tatarami). W 1673 r. sejm mianował magnata doradcą hetmanów w radzie wojennej Rzeczypospolitej, jednak ciężka choroba uniemożliwiła mu aktywność militarną. Zadebiutował utworem Potrzeba z Szeremetem (1661) opiewającym bitwę pod Cudnowem (1660), w której wojska Rzeczypospolitej starły się z armią moskiewsko-kozacką.