Charków. Księga Cmentarna

Gajowniczek Zuzanna Przytulska Grażyna Roman Wanda Krystyna Sawicki Zdzisław Szczerkowski Robert Szumińska Wanda Tucholski Jędrzej Wydawca: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Księga cmentarna... stanowi podsumowanie wieloaspektowych badań nad dziejami obozu specjalnego NKWD w Starobielsku. Jej zasadniczą część stanowią biogramy 3812 jeńców, w tym 1685 ze zdjęciami, rozstrzelanych w Charkowie wiosną 1940 r. Księgę cmentarną... poprzedzają obszerne teksty wprowadzające. W pierwszym z nich, Obóz w Starobielsku, Wanda Krystyna Roman i Jędrzej Tucholski omawiają los jeńców polskich, zagarniętych po 17 września 1939 r. przez Armię Czerwoną, organizację i sposób funkcjonowania obozu w Starobielsku, a także przebieg zbrodni, dokonywanej etapami w ciągu kwietnia i w pierwszych dniach maja 1940 r., w siedzibie NKWD w Charkowie. W tekście drugim, Cmentarz w Charkowie, Andrzej Przewonik, sekretarz generalny Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, relacjonuje zagadnienia związane ze śledztwem w sprawie zbrodni popełnionej na jeńcach Starobielska, ekshumacją ofiar, budową Polskiego Cmentarza Wojennego, uroczyście otwartego i poświęconego w dniu 17 czerwca 2000 r. Książkę otwiera Słowo wstępne skreślone przez Ryszarda Kaczorowskiego, b. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodstwie, w którym m.in. znalazły się takie słowa: "Pogrobowcy stalinizmu nie dają za wygraną i podejmują publiczne próby zamazania zbrodni i puszczenie jej w niepamięć. Żaden Trybunał Międzynarodowy nie osądził tego ludobójstwa, jak osądził w Norymberdze zbrodniarzy hitlerowskich. Pomniki, przy których składamy hołd niewinnym ofiarom, świadczą przez lata o naszej pamięci i oczekiwaniu na zadośćuczynienie nie dla zemsty ale dla prawdy historycznej i zwykłej ludzkiej uczciwości".