Historia

(173)

Życie ludzi pod przymusem narzuconym im z zewnątrz bez możliwości świadomego tworzenia wspólnoty z czasem przybrało formy, które były możliwe tylko w getcie. Codzienna egzystencja zbiorowości wymagała wypracowania pewnych norm współżycia polegających na stworzeniu własnej struktury, języka i terminologii. Nigdzie na świecie nie było takiej wspólnoty ludzi, którą można by porównać z tą z getta. Zbiór tego słownictwa tworzy część historii kultury getta. W późniejszej epoce, kiedy będą prowadzone b...

Klasztor franciszkanów na Przedmieściu został ufundowany w 1419 roku jako trzecia, po dominikanach i karmelitach, placówka zakonów mendykanckich w kompleksie osadniczym średniowiecznego Gdańska. Mimo to bracia mniejsi zdołali wznieść do początku XVI wieku największy kościół klasztorny w mieście, co jest pośrednim świadectwem ich roli w ówczesnym życiu religijnym i społecznym. Kryzys w funkcjonowaniu konwentu nastąpił w okresie rozwoju reformacji. W późniejszym czasie nie zdołano go przełamać, sk...

Teksty prezentowane w tym tomie wyszły spod pióra Sekstusa Iuliusa Frontinusa, słusznie uchodzącego za jedną z najwybitniejszych postaci swoich czasów. Karierę polityczną zaczął za Nerona, kontynuował za Flawiuszy, by ją zakończyć za panowania Nerwy jako jeden z jego najbliższych doradców. Sprawował najwyższe urzędy, był zdolnym dowódcą. Rozległe wykształcenie, jakie z pewnością zdobył w młodości, poparte późniejszą bogatą praktyką, uczyniły zeń wybitnego znawcę strategii, inżynierii wojskowej i...

Podróżników z różnych epok historycznych łączyły pewne uniwersalne oczekiwania i doznania. Dla każdego z nich ważny był wybór kierunku wyjazdu. Przy jego dokonywaniu brano pod uwagę już znane i przetarte trasy, ustne przekazy, opowieści, jak równie ż literaturę podróżniczą. Oprócz tego w trakcie planowania wyprawy istotny okazywał się wymiar indywidualny osobiste oczekiwania, wiedza na temat miejsca oraz możliwości, w tym tak że te finansowe. Należy te ż podkreślić rolę wyobrażeń o dalekiej i ta...

Zamiarem niniejszej pracy zbiorowej jest ukazanie przemian kulturowych, przede wszystkim społecznych i gospodarczych, jakie zachodziły na wskazanym obszarze w przestrzeni czasowej równie obszernej, od średniowiecza (nawet XIII w.) po wiek XIX, a więc od czasów kształtowania się zrębów społeczeństwa stanowego po okres swoistego dojrzewania nowożytności i nowoczesnych społeczeństw. Narzędziem badania uczyniono dwie dyscypliny nauk pomocniczych genealogię i prozopografię historyczną wraz z całym wa...

ożsamość kulturowa jest w naukach społecznych pojęciem stosunkowo nowym, lecz niezwykle użytecznym przy próbie odpowiedzi na konkretne problemy, jakie istnieją w danych społecznościach. Częstokroć to właśnie mnogość kulturowych odniesień lub zupełny brak zrozumienia dla nich u indywidualnej jednostki powodują, w perspektywie całej grupy czy, szerzej ujmując, zbiorowości społecznej, sytuacje prowadzące do napięć i konfliktów. Przy jakiejkolwiek próbie zrozumienia społeczeństwa jordańskiego należy...

Na tom składają się teksty autorstwa dziewięciu badaczy []. Na podkreślenie zasługuje fakt, że Autorzy niezależnie od siebie wykazują duże zaangażowanie profesora Raabego w organizację uniwersytetu w Lublinie co istotne według wzorców przedwojennych. Jako rektor publicznie (wbrew już sformułowanym dążeniom władz oświatowych) opowiadał się za autonomią szkół wyższych, starał się ograniczyć wpływ czynników partyjnych czy, szerzej, politycznych, dbało o rozwój bazy materialnej uczelni i polepszenie...

Amerykański pisarz i badacz Robert Ardrey (19081980) był oryginalnym twórcą, który łączył pasję badacza naukowego z karierą scenarzysty i dramatopisarza w Hollywood oraz na Broadwayu. Jego sztuka "Thunder Rock" (1939) jest zaliczana do światowej klasyki. Jako badacz początków gatunku ludzkiego, mimo że nie akademicki (lub może właśnie dlatego), jest autorem wielu śmiałych koncepcji. Jego metodologia opiera się na poglądzie, że w regularnym mechanizmie przyrody wszystko ma sens, tylko nie Homo sa...

Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców UŁ popularnie nazywane Wieżą Babel jest najstarszą w Polsce jednostką kształcącą cudzoziemców w zakresie języka polskiego jako obcego. Kursy prowadzone w Studium przez polonistów oraz nauczycieli przedmiotów kierunkowych kompleksowo przygotowują słuchaczy do studiów w polskich uczelniach wyższych. Historia do 1918 r. to siódmy z podręczników wydanych w serii W Wieży Babel po Polsku. Podręcznik jest przeznaczony dla cudzoziemców, którzy chcą studiować Pol...

Philippe Aris (19141984), jeden z najwybitniejszych w XX wieku francuskich mediewistów, był odkrywcą dziecka jako tematu badań historycznych. Niniejsza książka, opublikowana w 1960 roku, stanowi właśnie pionierskie dzieło w tej dziedzinie, kanon, do którego nadal odwołują się zarówno historycy, jak i socjologowie. Dzieciństwo bowiem, jak wynika z badań autora, nie jest naturalną formą biologiczną, lecz konstrukcją społeczną dość niedawnego pochodzenia. Średniowiecze nie znało jeszcze dzieciństwa...

Książka oferuje jasne i przystępne wprowadzenie do historii fotografii. Wychodząc od takich postaci jak Louis Daguerre i Henry Fox Talbot, stojących u jej początków, Wolfgang Kemp w sposób obrazowy przedstawia wszystkie istotne zjawiska i etapy rozwoju fotografii, jak np. piktorializm około 1900 roku, słynną wystawę ,,The Family of Man" z 1955 roku czy ,,Life-Photography" Irvinga Penna i Richarda Avedona. Książka kończy się triumfem fotografii: nie tylko została ona uznana za pełnoprawną formę a...

W książce podjęto próbę przełożenia relacji między pamięcią a historią na praktykę historiograficzną. Tom zawiera teksty o dużej rozpiętości chronologicznej - od lat 80. XVIII wieku po czasy współczesne. Autorzy rozważają takie zagadnienia, jak: wizerunki kobiet władzy w oświeceniowych syntezach dziejów Polski Adama Naruszewicza i Jerzego S. Bandkiego; upamiętnianie bohaterów narodowych w XIX stuleciu; wspomnienia o historykach (Karolu Potkańskim) zapisane w pamięci współczesnych; drogi polskich...

Czy konkordaty należy w jakikolwiek sposób łączyć ze sferą religii? Otóż nie. Autor tej książki przekonywująco dowodzi, iż wszystkie konkordaty w historii Europy miały świecki charakter i były wynikiem ostrych sporów politycznych, w których normy etyczne stały na drugim planie. Konieczność tworzenia tego rodzaju aktów prawnych pomiędzy Kurią Rzymską a państwem pojawiała się z reguły w czasach gwałtownych przeobrażeń polityczno-społecznych w Europie i - jak dowodzi ta książka - wynikała z chęci u...

Druga połowa XIX stulecia to czas coraz wyraźniejszego wpływu myśli pozytywistycznej na historiografię, w tym historiografię medyczną. Pozytywizm, tak bliski przyrodo-znawstwu, wydawał się wręcz stworzony do badań historycznych nad dziejami medycyny. Był zatem przede wszystkim źródłem rozważań nad metodyką, pojęciami i definicyjnym ujęciem badanych zjawisk, co z kolei otwierało drogę dla nowych dziedzin postępowania naukowego. Tym samym dostarczał merytorycznych argumentów na potrzeby wyodrębnie...

Wybitny francuski historyk Georges Minois (ur. 1946) zasłynął wieloma monografiami, które zgłębiają zjawiska z pogranicza życia duchowo-umysłowego i codzienności, takie jak samotność, praktyki religijne i zdrowotne, melancholia czy depresja, a w niniejszym tomie śmiech, tj. różne formy wesołego życia. Ich ukazana tu historia od starożytności do dziś jest dwuwątkowa. Z jednej strony, autor śledzi historię świąt, karnawałów, różnych odmian zbiorowej zabawy ludności, a z drugiej, zmienny z biegiem ...

Henri-Irne Marrou (1904-1977), francuski starożytnik, od 1945 roku profesor Sorbony, jest znany głównie z tego imponującego dzieła wydanego w 1948 roku. Stanowi ono opis starożytnego wychowania w ciągu piętnastu wieków: od X wieku p.n.e. po V wiek n.e. Przez "wychowanie" rozumie się tu przede wszystkim edukację, choć zdaniem autora pojawiła się ona dopiero w momencie, gdy "kultura wojownika" przeszła w "kulturę skryby", kulturę pisma, a "wychowanie" oparte...

To dzieło brytyjskiego historyka Paula Johnsona (ur. 1928) jest tyleż monumentalne co osobiste, jak stwierdza sam autor. Johnson, konserwatysta, katolik i skandalista obyczajowy, autor licznych książek z dziedziny historii, napisał tę opowieść o losach narodu żydowskiego niejako z potrzeby serca i z życzliwością wykraczającą poza suchy warsztat historyka. Nie miały to również być zwykłe dzieje określonej populacji, lecz poszukiwanie odpowiedzi na pytania niemal metafizyczne: co kryje się za wolą...

"Praca niniejsza składa się z artykułów poświęconych rozważaniom teoretycznym, dotyczącym metod umożliwiających wykorzystywanie historii kontrfaktycznych w badaniach naukowych. Nie tylko w humanistyce, ale i w naukach społecznych nie sposób ich lekceważyć, zwłaszcza że jasno i precyzyjnie określono cel, tj. pełniejsze odczytywanie złożonych procesów dziejowych. Opracowanie zachęca do podjęcia szerszej refleksji nad sposobami wyjaśniania, interpretowania i oceniania przez pryzmat procedur zakotwi...

W prezentowanej publikacji przedstawiono dzieje skryptorium cystersów w Mogile do początku XVI w. Autorzy jako źródło do tych dziejów analizują powstałą w środowisku klasztornym w początkach XVI w. kronikę Mikołaja z Krakowa, która zawiera m.in. bogaty przekaz o skrybach oraz efektach ich twórczości pisarskiej. W części II czytelnicy znajdą imienną listę osób pracujących w skryptorium od XIII do XVI w. i odtworzony katalog ich dzieł. Autorzy podjęli się rekonstrukcji ich życiorysów, zwłaszcza da...

Tą dość wczesną (1957) książką Jacques Le Goff (1924-2014), francuski klasyk historii średniowiecza, wzbudził spore kontrowersje, zwłaszcza wśród historyków i filozofów chrześcijańskich. Dokonał tu - jak zwykle we frapujący sposób - opisu pewnej formacji społecznej, która narodziła się jego zdaniem w XII-XIII wieku wraz z rozwojem miast i podziału pracy. To intelektualiści, których trzeba wyraźnie odróżniać od szerszej kategorii inteligencji. Specyfiką tej jej podgrupy jest określony rodzaj prac...

Publikacja prezentuje fascynację europejskich artystów i intelektualistów sztuką japońską, a w szczególności drzeworytem ukiyo-e. Było to istotne zjawisko kultury przełomu XIX i XX wieku. Autorki skoncentrowały się na inspiracjach widocznych w dziełach artystów związanych z impresjonizmem i postimpresjonizmem francuskim, takich jak Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, Paul Gauguin oraz Henri de Toulouse-Lautrec. Ponadto omówione zostały wpływy sztuki japońskiej na twórczość malarzy akademick...

Karl Dedecius - najwybitniejszy tłumacz literatury polskiej w historii - przez ponad pół wieku był symbolem niemiecko-polskiego porozumienia. Książka cenionego znawcy życia i twórczości Czarodzieja z Darmstadt to interesujący, pogłębiony zapis jego wieloletnich dokonań translatorskich i eseistycznych. Przynosi nie tylko analizę warsztatu literackiego Karla Dedeciusa, lecz także omawia jego twórcze kontakty z wieloma pisarzami oraz ludźmi nauki w Niemczech i Polsce. Publikacja jest ważnym dokumen...

Przekazujemy Czytelnikom czternastotomową serię publikacji będących rezultatem badań zespołu historyków wychowania z kilku polskich ośrodków akademickich, prowadzonych w ramach grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, na temat Komisji Edukacji Narodowej model szkoły i obywatela koncepcje, doświadczenia i inspiracje. TOM I: Kalina Bartnicka, Katarzyna Dormus, Agnieszka Wałęga: Komisja Edukacji Narodowej 17731794. Cz. I O Komisji wprowadzenie. Cz. II Wybór tekstów źródłowych TOM II: Andrzej...

Wyniki badań prowadzonych w ramach projektów naukowych zajmujących się konfliktami etnicznymi (np. Uppsala Conflict Data Program, Heidelberger Institut fr Internationale Konfliktforschung), nie pozostawiają żadnych złudzeń. Świat, w tym Europa oraz jej bezpośrednie otoczenie stają się w coraz większym stopniu areną krwawych konfliktów. Zarówno tych inicjowanych i prowadzonych z zewnątrz, jak i tych wewnętrznych, które wydają się być najbardziej nieobliczalne i niebezpieczne. W ramach badań współ...

Stosunek do własnej historii i roli dziejowej często różni się od sposobu jej postrzegania przez innych. Zjawisko kreowania wizji i interpretacji historycznych stanowi nieodłączny element procesu edukacyjnego. Percepcja oraz sposoby prezentacji polskiej historii i kultury w amerykańskich podręcznikach szkolnych i akademickich w zakresie przedmiotów historii powszechnej, historii europejskiej oraz historii cywilizacji zachodniej były w XX i na początku XXI wieku kształtowane pod wpływem zmieniaj...

Książka nie rości sobie pretensji do stania się podręcznikiem czy kompendium, autorzy starali się jednak przedstawić temat w sposób pełny, a jednocześnie pogłębiony tam, gdzie uznali to za właściwe i pożyteczne. Praca stanowi efekt nie tylko lektury rozległej literatury przedmiotu, ale również prowadzonych od wielu lat badań. Obaj autorzy opublikowali dotąd szereg ważnych opracowań dotyczących kwestii wyznaniowych w Królestwie Polskim, opartych na kwerendach archiwalnych i bibliotecznych przepro...

Stan wiedzy o rzemiośle złotniczym i mistrzach tej specjalności działających w XVIII w. w Gdańsku oraz o zakresie i rodzaju, jak również artystycznym wyrazie ich wytwórczości, mimo istniejących wielu niewiadomych, wydaje się zadowalający. Jest to bowiem jedno z tych rzemiosł artystycznych bujnie rozwijających się niegdyś w trzech wielkich miastach Prus Królewskich, w Gdańsku, Elblągu i Toruniu, ale również w ośrodkach mniejszych, nad którymi badania rozpoczęto jeszcze w końcu XIX w. Tym dotkliwi...

Marc Bloch (1886-1944), francuski historyk rozstrzelany przez nazistów za działalność w ruchu oporu, jest dziś w swojej dziedzinie legendą, a na jego dorobku wychowali się tacy badacze jak na przykład Jacques Le Goff. Główne dzieła Blocha to Społeczeństwo feudalne (1940) i właśnie Królowie cudotwórcy (1924). Królowie są pracą zaliczaną do antropologii historycznej i historii mentalności w duchu słynnego czasopisma "Annales", którego Bloch był współzałożycielem. Traktują o nadprzyrodzon...