Literaturoznawstwo

(1002)

Tematem książki jest literatura cyfrowa: jej status, właściwości, związki i zerwania z tradycją, a także wyzwania, jakie stawia swoim czytelnikom W mediach elektronicznych granice pomiędzy sztukami i dyskursami się zacierają, a dotychczasowe kategorie opisu stają się niewystarczające, niekiedy nawet całkiem nieprzydatne. Rozważaniom o utworach e-literackich towarzyszą więc pytania o status literatury elektronicznej, która ma często charakter multimedialny i hybrydyczny. Stąd wynika zasadnicza tr...

Poszukiwania, cierpienia i eksplozje. Dwanaście szkiców postromantycznych to na pozór luźny zbiór studiów historycznoliterackich poświęconych wybranym zagadnieniom twórczości Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza, Zygmunta Krasińskiego, polskich klasycystów początku XIX wieku i poetów drugiej generacji romantycznej czasu Wiosny Ludów. Sporo miejsca zajmują również dziewiętnasto-, dwudziestowieczne i najnowsze perypetie mesjanizmu i polskiego syndromu prześladowczego - od Jana Pawła Woronicza i...

Magdalenie Horodeckiej udało się z powodzeniem zdekonstruować potoczne przeświadczenie o tym, iż reportaż przynosi neutralny, niczym niezapośredniczony opis kultury Innego. Akcent jej rozważań został położony na aspekt kulturowej mediacji, co w sytuacji, w której Europa zetknęła się ponownie ze zjawiskiem migracji, stanowi wielki walor monografii. Autorka bowiem zwraca uwagę na rolę literackiego reportażu podróżniczego w zwalczaniu uprzedzeń wobec Inności, które mogą doprowadzić do postrzegania ...

Książka jest zbiorem szkiców, koncentrujących się wokół Jana Potockiego (zasadnicza część) i życia światowców oświeceniowych (aneks). Niewątpliwie za oryginalną można uznać kompozycję. Chodzi przede wszystkim o to, że (w zasadniczym fragmencie publikacji) w charakteryzowaniu Potockiego duży udział ma realna postać, z którą występuje w "duecie" (np. Poszukiwacze prawdy: Blaise Pascal i Jan Potocki czy Julius Heinrich Klaproth: uczeń Jana Potockiego). W ten sposób (za pośrednictwem owych...

Karaskiewicz umiejętnie i klarownie porządkuje szczegółowo problematykę podjętą przez Potockiego, wyświetla jej wymiar tak praktyczny, jak i uniwersalistyczny. Przykładowo: wśród zagadnień znajdziemy kwestię swoistości języka poetyckiego w porównaniu z językiem nauki. A wreszcie odkryta teleologia Potockiego, zasadzająca się na przekonaniu, że to, czym się zajmował, miało być sposobem i drogą wewnętrznego i wspólnotowego doskonalenia się człowieka. Wprowadzenie spełnia warunki atrakcyjnego pozna...

[] tak wiele już napisano o Sapkowskim w ramach badania osobliwości polskiej odmiany fantasy. [] Czy można coś jeszcze własnego i oryginalnego dodać w tym temacie? Okazuje się, że anamorficzna (bo chyba zamierzenie ironiczna, a w związku z tym inaczej spozycjonowana) perspektywa spojrzenia na fenomen tej twórczości umożliwia jej nadspodziewanie efektywny i efektowny badawczo opis. Praca ma charakter kulturoznawczo-socjologiczny: albo inaczej przechodzi od socjologii odbioru prozy popularnej w ki...

Emancypantki, najobszerniejsza powieść Bolesława Prusa, publikowana była (z przerwami) w odcinkach na łamach Kuriera Codziennego od 31 grudnia 1890 do 11 października 1893 roku. W grudniu tegoż roku wydano ją książkowo. W tomie 1. utworu [...] przedstawił Prus historię Karoliny Latter, czterdziestokilkuletniej właścicielki renomowanej pensji dla dziewcząt w Warszawie, kobiety zmagającej się zarówno z problemami menopauzy, jak i z coraz poważniejszymi kłopotami finansowymi w prowadzeniu placówki....

Kolejny wolumin wydany w serii powieści w ramach edycji Pism wszystkich Bolesława Prusa zawiera trzeci i czwarty (ostatni) tom Emancypantek w opracowaniu profesora Tomasza Sobieraja. Madzia Brzeska, już z bagażem iksinowskich przeżyć, opisanych w drugim tomie, wraca do Warszawy, gdzie zdobywa kolejne doświadczenia: początkowo u państwa Korkowiczów, przedstawionych przez Prusa z niemałą dozą satyry i karykatury, później w domu swych przyjaciół - rodzeństwa Solskich, w którym duchowy rozwój bohate...

rzekładana na wiele języków, w tym: rosyjski, angielski, francuski, włoski, niemiecki, bułgarski, chiński, czeski, węgierski i estoński, "Placówka" stała się dokumentem epoki - świadectwem zmagań Polaków, obrońców narodowej tożsamości i bytu. Prezentowany przez Prusa obraz walki chłopa z kolonizacją i egotyzm warstw ziemiańskich to w zasadzie pytania o los Polaka w warunkach niewoli narodowej. W poukładany, podporządkowany codziennym obowiązkom, oswojony świat Józefa Ślimaka wkraczają obcy - prz...

Tom zawiera ostatnią, niedokończoną i niemal zapomnianą powieść Bolesława Prusa oraz m.in. notatki twórcze do niej. Te ostatnie są labiryntem i kłębowiskiem pomysłów pisarza. Umożliwiają unikalną analizę metod pisarskich autora, począwszy od krystalizowania się problematyki, pomysłów fabularnych i charakterystyki postaci do mozolnego opracowania literackiego kształtu tekstu....

Książka jest pierwszą autorską monografią twórczości dramatycznej Janusza Głowackiego, pisarza rozpoznawalnego przez czytelników dzięki sztukom scenicznym, scenariuszom i współpracy z polskimi reżyserami filmowymi. Beata Popczyk-Szczęsna analizuje utwory Głowackiego w kontekście dramaturgii europejskiej XX wieku, z uwzględnieniem tradycji literackiej i teatralnej wcześniejszych stuleci. Wszelkie tropy interpretacyjne podjęte w książce skoncentrowane są wokół powtórzenia jako kategorii definiując...

Ta książka jest zaproszeniem do czynnego myślenia - o tekstach Wyspiańskiego i poprzez nie. Gromadzi teksty, które powstały w trakcie projektu artystyczno-badawczego Poza kanonem, pomiędzy akademią a praktyką. Dramaty Stanisława Wyspiańskiego. Jego zasadniczym celem było stworzenie scenicznego laboratorium, w którym w intensywnym dialogu i w warunkach swobodnego eksperymentu zaproszeni badacze i artyści mogli dążyć do odkrycia nowych sposobów interpretacji twórczości teatralnej autora "Wyzwoleni...

Książka jest metodologicznie wieloaspektowa, błyskotliwa interpretacyjnie, doskonale udokumentowana i ujęta w narrację studium historycznoliterackiego, odkrywającego przestrzeń duchową (po trosze) zapomnianej formacji pokoleniowej. Prowadzi czytelnika krok po kroku fascynujących dociekań, ma epicki oddech, a interpretacje pociągają odkrywczością komentarza. Pomysły Autorki otwierają drogę (nieprzetartą) do zapoznanego myślenia o reakcji (poetyckiej) na kryzys kulturowego ładu innej niż wyobrażen...

Nadberezyńcy Czarnyszewicza to prawdziwy biały kruk nie tylko literatury kresowej, lecz także wielkich, epickich powieści XX wieku. To zapis poświadczony biografią tysięcy krajan, tytułowych Nadberezyńców, mówiących często z pół-białoruska i przenikniętych mocno ideą jagiellońskiej Rzeczypospolitej. Bo poza mapą kanonu historii, daleko za Berezyną jaśniała kultura, której bez autora nigdy byśmy nie poznali. Określenie poza mapą w sposób szczególny zaważyło przecież na losach Floriana Czarnyszewi...

John R.R. Tolkien (1892-1973) swoją twórczością naukową, a przede wszystkim literacką wywarł ogromne i niekwestionowane piętno na kształcie zbiorowej wyobraźni społeczeństw drugiej połowy XX i początków XXI wieku. Tolkien Reading Day to tradycja zapoczątkowana przez brytyjskie Tolkien Society i celebrowana od 2003 roku. Powstała po to, aby promować twórczość Johna Ronalda Reuela Tolkiena oraz zachęcać fanów na całym świecie do wspólnego świętowania. Każdego poprzedzającego roku pod koniec grudni...

Teoria wielosystemowa zakłada, że literatura to dynamiczny system funkcjonalny. Przekład tak rozumianej literatury odrzuca wymóg adekwatności na rzecz akceptowalności. Analiza przekładu angielskiego Wojny polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną Doroty Masłowskiej pokazuje skalę trudności, jaką miał przed sobą tłumacz, aby uzyskać tekst docelowy, który mógłby się wpisać w kulturę amerykańską. Istotą analizy w tym rozdziale jest pytanie o typy ekwiwalencji wybierane w strategii tłumaczeniowej prze...

Autorka szuka źródeł polskiej mentalności w chłopskiej historii wielowiekowego podporządkowania. Doświadczenie chłopskie, nie aspirujące do rangi wydarzenia traumatycznego przetrwało w formie nieufności wobec ludzi i państwa, oporu wobec modernizacji, wycofania, sprytu i cwaniactwa w życiu codziennym. Czy "ludowa historia" Polski, opowieść o "chamstwie", docenianie wagi zjawisk opowiedzianych "półgębkiem" stanowi nie tylko diagnozę rzeczywistości, ale także terapię?...

"Czy Kaliope, która opisuje życie miłosne swoich afrodyt i persefon - non stop zajmuje się ich seksem - jest świadoma tego, że stale przegrywa?". Dlaczego autorki prozy skupionej na relacjach intymnych kobiety współczenej tylko w drodze wyjątku od reguły kreują świat szczęsnych doznań i dlaczego tak rzadko czytnią to w sposób kunsztowny? Eros i narracja, czyli wątek i osnowa w refleksji nad literackimi obrazami kobiecości: studium erotyki jako sfery doświadczeń kobiety spotyka się w tych szkicha...

Pojawia się tu pytanie o możliwość opisania Boga w powieści realistycznej, ingerencji Łaski, interwencji Opatrzności. Czy powieść, która zawiera fikcyjne wydarzenia, nie jest wobec tych Prawd nadużyciem? Czy powieść może zostać w Kościele podniesiona w swej randze, zbliżyć się w znaczeniu do świętej księgi, cudownego obrazu, do ikony? Czy powieściopisarz musi być święty, by nie zafałszować prawd Bożych?...

Artykuły, wchodzące w skład książki, koncentrują się na opisie zjawiska nowoczesności w kontekście rozmaitych teorii pragnienia, od klasycznej, freudowskiej psychoanalizy zaczynając, na schizoanalizie Feliksa Guattariego i Gillesa Deleuze'a skończywszy. Pierwszy blok artykułów pt. Szyfry pragnienia w twórczości Bolesława Prusa został poświęcony Lalce, a w szczególności uwikłaniu bohaterów powieści w normy i zakazy seksualne obowiązujące w drugiej połowie XIX wieku. Ostatni z tekstów o utworz...

Parerga - z greki parergon, czyli dzieło uboczne - to drobne utwory, przeważnie mało znane, niezaliczane do podstawowej twórczości autora. Dotychczas w polskiej literaturze prawniczej taki właśnie charakter miały prace poświęcone kierunkowi filozoficznoprawnemu, jakim jest law & literature. Inaczej na świecie - wielu znakomitych filozofów prawa, zwłaszcza z  anglosaskiej, amerykańskiej kultury prawnej, uczyniło z prawa i  literatury główny przedmiot swych dociekań i badań naukowych. Tu j...

Preromantyzm i Romantyzm europejski ma za przedmiot literaturę i kulturę krajów europejskich rozwijającą się przez około sto lat, które wyznaczają ramy czasowe umownie zwane Preromantyzmem i Romantyzmem. W książce zastosowano podwójną perspektywę. Jedna ma charakter czasowo-terytorialny są to charakterystyki poszczególnych literatur narodowych (angielskiej, szwedzkiej, duńskiej, niemieckiej, francuskiej, hiszpańskiej, portugalskiej, włoskiej, greckiej, węgierskiej, czeskiej, rosyjskiej i polskie...

Preteksty i posłowia (), niczym wunderkamery i panoptika, stanowią o punkcie wyjścia i punkcie dojścia prowadzonych rozważań. Książka składa się z dwóch głównych części, z których każda dzieli się na dwa podrozdziały. () W sekcji Preteksty znalazły się szkice poświęcone literaturom i kulturom europejskim francuskiej, belgijskiej, mołdawskiej, katalońskiej, norweskiej i środkowoeuropejskiej (Kanony zza granic) oraz polskim zmaganiom z polem literackim (Kanony w granicach). Szkice tu pomieszczone ...

Książka, którą oddajemy do rąk Czytelników, zawiera wybór referatów wygłoszonych podczas dwóch konferencji (zorganizowanych przez Zakład Antropologii Literatury i Edukacji Polonistycznej Instytutu Literatury Polskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika) z cyklu Problematyka tekstu głosowo interpretowanego Problematyka tekstu głosowo interpretowanego (III; która odbyła się w październiku 2006 roku oraz Problematyka tekstu głosowo interpretowanego (IV; która miała miejsce we wrześniu roku 2008....

Książka Problematyka wizualizacji w prozie Miodraga Bulatovicia podejmuje znaną już od dawien dawna badaczom literatury kwestię korespondencji sztuk. Jednak, jak się okazuje, w warunkach znaczącego wzrostu liczby obrazów i ich roli we współczesnym świecie pozwala ona również w inspirujący sposób ukazać prozę jako niezwykle czułą kliszę utrwalającą ślady przemian następujących w kształtowanej przez nowe media ludzkiej percepcji. Autorka przede wszystkim zgłębia problematykę wizualizacji, ale i ko...

Książka Marka Mikołajca - dość skromna pod względem objętości, ale za to gęsta jako dzieło odwołujące się do bogatej i różnorodnej literatury teoretycznej (filozofia Giorgio Agambena, krytyka ideologii oraz władzy, postsekularyzm, dekonstrukcja, psychoanaliza), traktuje o opowiadaniach z tomu Pamiętnik z okresu dojrzewania. Autor wybierając sobie jako przedmiot szczegółowej analizy dwa spośród zawartych w nim utworów, a mianowicie Pamiętnik Stefana Czarnieckiego oraz Zdarzenia na brygu Banbury d...

Profesor Jadwiga Kołodziejska (1928-2016) należy do najbardziej znanych autorów w polskim bibliotekarstwie, zwłaszcza publicznym. Jest autorką ponad 700 publikacji, w tym kilkunastu książek. Przedmiotem jej zainteresowań badawczych było wielostronne i szerokie spojrzenie na społeczną rolę książki, biblioteki i czytelnictwa. Księga pamiątkowa składa się z trzech części. W części I zamieszczono teksty ilustrujące kierunki działalności Profesor Kołodziejskiej: Barbary Budyńskiej Jadwiga Hildegard K...

Zadawałem sobie pytanie, ile czasu przetrwa sowieckie imperium? Być może cały wiek. W takim razie - myślałem - i ja postaram się przeżyć jeszcze tę setkę. Zaledwie trzynastu lat zabrakło autorowi tych słów Jaanowi Krossowi do jubileuszu stulecia. Estoński pisarz zmarł w 2007 roku, pozostawiając po sobie spuściznę literacką najwyższej próby. Jego wielopłaszczyznowe i zróżnicowane utwory łączy wspólny mianownik: temat ojczyzny ujęty konserwatywnie, a zarazem nowatorsko i odkrywczo. Marcin Czerwień...

Proza Michaiła Szyszkina. Nowe interpretacje